Bị can phạm thêm một tội khác thì cơ quan điều tra xử lý thế nào?

1. Xử lý khi phát hiện bị can phạm thêm một tội khác

Theo Điều 9 Thông tư liên tịch 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP, quy định về việc khởi tố bị can, thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can, pháp luật xác định rõ quy trình xử lý khi có căn cứ cho thấy bị can phạm thêm một tội khác. Cụ thể:

a. Khi bị can thực hiện nhiều hành vi phạm tội cùng một loại

Nếu một người thực hiện nhiều hành vi phạm tội nhưng cùng một tội danh và các hành vi này được phát hiện cùng thời điểm, cơ quan điều tra sẽ đưa ra một quyết định khởi tố vụ án hình sự và một quyết định khởi tố bị can đối với tất cả các lần phạm tội.

Trong trường hợp này, hành vi phạm tội của bị can sẽ được tổng hợp thành một vụ án duy nhất để thuận tiện cho quá trình xử lý. Điều này giúp đảm bảo tính liên kết và đồng bộ trong các bước điều tra, tránh tình trạng phân tách vụ án không cần thiết.

b. Khi bị can có hành vi phạm tội chưa bị khởi tố

Trong quá trình điều tra, nếu phát hiện bị can còn thực hiện hành vi phạm tội khác chưa bị khởi tố, cơ quan điều tra phải ra quyết định bổ sung khởi tố vụ án hình sự. Đây là bước cần thiết để mở rộng phạm vi điều tra và xử lý toàn diện tất cả các hành vi vi phạm pháp luật của bị can.

c. Khi bị can thực hiện nhiều hành vi phạm tội khác nhau

Nếu bị can thực hiện nhiều hành vi phạm tội thuộc các tội danh khác nhau nhưng các hành vi này được phát hiện cùng thời điểm, cơ quan điều tra sẽ ra một quyết định khởi tố vụ án hình sự, đồng thời ghi rõ các tội danh và các điều khoản của Bộ luật Hình sự áp dụng. Trong trường hợp các hành vi phạm tội có sự liên kết chặt chẽ với nhau, ví dụ hành vi trước là điều kiện để thực hiện hành vi sau, cơ quan điều tra cũng chỉ ra một quyết định khởi tố, trong đó nêu đầy đủ thông tin liên quan đến các tội danh.

d. Khi hành vi phạm tội xảy ra tại nhiều thời điểm khác nhau

Nếu các hành vi phạm tội diễn ra vào nhiều thời điểm khác nhau nhưng được phát hiện cùng lúc, cơ quan điều tra vẫn chỉ ra một quyết định khởi tố vụ án hình sự, đồng thời ghi rõ từng tội danh liên quan. Điều này đảm bảo rằng mọi hành vi vi phạm đều được xử lý đầy đủ và đúng pháp luật.

e. Khi phạm tội thuộc thẩm quyền khác nhau

Trường hợp bị can phạm nhiều tội thuộc thẩm quyền điều tra của các cấp khác nhau, cơ quan điều tra cấp dưới cần thống nhất với Viện kiểm sát để chuyển vụ án lên cấp trên thụ lý. Đây là quy trình nhằm đảm bảo vụ án được điều tra và xử lý bởi cơ quan có thẩm quyền phù hợp.

2. Thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố khi hành vi phạm tội thay đổi

a. Quy định về thay đổi quyết định khởi tố vụ án hình sự

Theo Điều 8 Thông tư liên tịch 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP, việc thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố vụ án hình sự được thực hiện khi:

• Hành vi phạm tội của bị can thuộc một khoản khác trong cùng điều luật đã khởi tố.
• Phát hiện hành vi phạm tội mới của bị can.
• Có sự thay đổi về tình tiết định tội hoặc tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Trong trường hợp này, cơ quan điều tra cần gửi quyết định thay đổi hoặc bổ sung kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát để phê duyệt.

b. Trường hợp không thay đổi quyết định khởi tố

Nếu qua điều tra xác định hành vi của bị can vẫn thuộc một khoản khác trong cùng tội danh đã khởi tố, thì không cần thay đổi quyết định khởi tố vụ án hình sự. Ví dụ:

• Bị can bị khởi tố theo khoản 2 Điều 173 Bộ luật Hình sự (tội trộm cắp tài sản), nhưng trong quá trình điều tra phát hiện hành vi phù hợp với khoản 1 hoặc khoản 3 cùng điều luật.
• Khi đó, cơ quan điều tra chỉ cần điều chỉnh các tình tiết liên quan để áp dụng đúng mức độ xử lý, không cần thay đổi tội danh cơ bản.

Việc này giúp đơn giản hóa thủ tục tố tụng và tránh làm chậm trễ quá trình xử lý vụ án.

3. Trường hợp Viện kiểm sát quyết định tạm đình chỉ vụ án trong giai đoạn truy tố

Theo khoản 1 Điều 247 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, được bổ sung bởi khoản 6 Điều 1 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự, Viện kiểm sát có quyền tạm đình chỉ vụ án trong các trường hợp sau:

a. Bị can mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh hiểm nghèo

Nếu bị can được xác định mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh hiểm nghèo không đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi, Viện kiểm sát có thể tạm đình chỉ vụ án. Điều này nhằm bảo đảm quyền lợi của bị can, đồng thời đảm bảo vụ án được xử lý khi bị can đủ điều kiện sức khỏe.

b. Bị can bỏ trốn

Nếu bị can bỏ trốn và hết thời hạn quyết định truy tố, Viện kiểm sát yêu cầu cơ quan điều tra thực hiện truy nã trước khi tạm đình chỉ vụ án.

c. Kết quả giám định, định giá tài sản, hoặc tương trợ tư pháp chưa có

Trường hợp này xảy ra khi các kết quả cần thiết cho vụ án chưa được cung cấp nhưng đã hết thời hạn truy tố. Việc tạm đình chỉ giúp các thủ tục này tiếp tục được hoàn thành.

d. Lý do bất khả kháng

Nếu không thể tiến hành tố tụng do thiên tai, dịch bệnh, hoặc các lý do bất khả kháng khác, Viện kiểm sát có thể tạm đình chỉ vụ án và tiếp tục khi điều kiện cho phép.

4. Ý nghĩa của việc xử lý toàn diện hành vi phạm tội

Việc áp dụng các quy định pháp luật trong quá trình xử lý hành vi phạm tội không chỉ đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật mà còn:

• Đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
• Ngăn ngừa bỏ sót tội phạm.
• Đảm bảo tính thống nhất trong hoạt động tố tụng.

Pháp luật hiện hành đã xây dựng quy trình chặt chẽ nhằm tạo điều kiện cho cơ quan chức năng thực hiện nhiệm vụ điều tra, truy tố và xét xử hiệu quả, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người bị buộc tội và các bên liên quan.