Có thể công chứng di chúc tại nhà được không?

1. Có thể yêu cầu công chứng di chúc tại nhà được không?

- Chào Luật sư,

Tôi tên là NCH, năm nay 35 tuổi và hiện đang sống tại CM. Ba tôi hiện nay đã 75 tuổi, nhưng do sức khỏe yếu, ba tôi không thể đến công chứng để lập di chúc. Ba tôi muốn để lại di chúc cho tôi, nhưng tôi không biết liệu tôi có thể yêu cầu công chứng viên đến nhà công chứng di chúc cho ba tôi hay không. Tôi đã nghe một số thông tin cho rằng việc công chứng tại nhà sẽ không đảm bảo tính công bằng và hợp pháp của di chúc. Rất mong luật sư có thể giải đáp thắc mắc của tôi.

- Trả lời:

Theo quy định tại Điều 639 của Bộ luật Dân sự 2015, việc lập di chúc có thể được thực hiện tại nhà của người lập di chúc, nếu người lập di chúc yêu cầu công chứng viên đến nơi cư trú của mình để thực hiện công chứng. Cụ thể, Điều 639 quy định như sau:

• Điều 639. Di chúc do công chứng viên lập tại chỗ ở:
  1. Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng viên tới chỗ ở của mình để lập di chúc.
  2. Thủ tục lập di chúc tại chỗ ở sẽ được thực hiện tương tự như thủ tục lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng theo Điều 636 của Bộ luật này.

Điều này có nghĩa là trong trường hợp ba bạn không thể đến công chứng, bạn hoàn toàn có thể liên hệ với tổ chức hành nghề công chứng để yêu cầu công chứng viên đến nhà thực hiện công chứng di chúc cho ba bạn.

Thêm vào đó, Điều 636 Bộ luật Dân sự 2015 quy định chi tiết thủ tục lập di chúc tại các tổ chức hành nghề công chứng hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã. Người lập di chúc phải tuyên bố nội dung di chúc trước công chứng viên hoặc người có thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã. Công chứng viên sau đó sẽ ghi chép lại nội dung, và người lập di chúc ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc.

Về quy định tại Điều 44 của Luật Công chứng năm 2014, công chứng có thể thực hiện tại nhà trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại được, hoặc gặp khó khăn đặc biệt trong việc di chuyển. Điều này đồng nghĩa với việc, khi ba bạn không thể tự đi đến văn phòng công chứng vì lý do sức khỏe, bạn có thể yêu cầu công chứng viên đến nhà để thực hiện thủ tục công chứng di chúc cho ba bạn.

Vì vậy, nếu ba bạn muốn công chứng di chúc tại nhà do tình trạng sức khỏe yếu, bạn có thể yêu cầu công chứng viên đến nơi ở để thực hiện thủ tục này mà không gặp phải bất kỳ trở ngại nào về mặt pháp lý.

2. Giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế theo di chúc

- Kính gửi Luật sư,

Gia đình tôi hiện đang gặp phải một vấn đề tranh chấp tài sản thừa kế, mong được sự tư vấn của luật sư. Ông nội tôi sở hữu một ngôi nhà, đất vườn phía sau nhà và một khu đất nông nghiệp khác. Cha tôi là con út trong gia đình và đã sống cùng ông bà nội suốt 20 năm, luôn chăm sóc và phụng dưỡng ông bà. Gia đình tôi có tổng cộng 10 người con, gồm 5 trai và 5 gái. Các con trai đã lập gia đình và sống riêng, một số người sống ở tỉnh khác. Tuy nhiên, ông nội vẫn chia cho mỗi người con trai một khu đất vườn. Những khu đất này sau đó được bán lại cho cha tôi, với hợp đồng giấy tay có xác nhận của chính quyền địa phương.

Riêng với các con gái, ông nội chỉ cho mỗi người một ít vàng khi họ lấy chồng. Năm 2013, khi ông nội tôi bệnh nặng, ông đã hoàn thành một bản di chúc có lăn dấu tay, công chứng của nhân viên pháp lý cấp huyện và dấu tay của bà nội. Nội dung di chúc như sau: Ngôi nhà ông nội để lại cho bà nội và cha tôi, và yêu cầu không ai được quyền bán đi. Cha tôi sẽ chăm lo cho cô thứ 10 nếu cô không lấy chồng, cô sẽ sống chung với gia đình tôi. Cả hai khu đất canh tác nông nghiệp đều thuộc về cha tôi. Năm 2015, cha tôi đã hoàn thành thủ tục và đứng tên quyền sở hữu trong sổ đỏ.

Tuy nhiên, gần đây bà nội tôi vì tuổi già đã tin lời xúi giục của các cô con gái, con trai ruột và dượng, muốn đuổi cha mẹ tôi ra khỏi nhà. Các cô, dượng và anh em ruột của cha tôi đã nhiều lần gây sự và có những hành động quá khích. Họ cố gắng ép gia đình tôi giao lại căn nhà và khu đất vườn cho bà nội, để bán đất, chia tài sản.

Chúng tôi rất bức xúc và mong được sự tư vấn từ phía văn phòng luật sư để làm rõ quyền thừa kế và ngăn chặn hành động sai trái này. Chúng tôi cần làm gì để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cha mẹ tôi và ngừng tình trạng xâm phạm gia cư, cũng như tránh những hành động gây tổn thương về thể chất, tinh thần và kinh tế cho gia đình?

- Trả lời:

Trong trường hợp này, việc giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế theo di chúc của ông nội bạn sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố pháp lý quan trọng. Đầu tiên, chúng ta cần xác định nguồn gốc tài sản mà ông nội bạn sở hữu, có phải là tài sản riêng của ông hay là tài sản chung của ông bà bạn trong thời kỳ hôn nhân.

- Trường hợp 1: Tài sản là của riêng ông nội bạn

Nếu ngôi nhà và mảnh đất vườn mà ông nội bạn sở hữu là tài sản riêng của ông trước khi kết hôn, thì ông nội hoàn toàn có quyền lập di chúc và chia tài sản theo ý chí của mình. Di chúc mà ông nội bạn lập đã ghi rõ phần tài sản sẽ chia cho bà nội và cha bạn, vì vậy các thành viên khác trong gia đình không có quyền can thiệp hay yêu cầu chia lại tài sản.

- Trường hợp 2: Tài sản là tài sản chung của ông bà bạn

Nếu tài sản này được hình thành trong thời kỳ hôn nhân của ông bà bạn, thì tài sản này là tài sản chung của ông bà, mỗi người sở hữu 50%. Khi ông nội bạn mất, tài sản sẽ được chia đôi giữa ông bà, với 50% thuộc về bà nội và 50% thuộc về ông nội. Trong trường hợp này, bà nội bạn có quyền quyết định với phần tài sản của bà. Tuy nhiên, phần di chúc mà ông nội bạn lập vẫn phải tuân thủ các quy định pháp lý và không thể thay đổi đơn phương khi có di chúc hợp pháp.

- Trường hợp 3: Tài sản là tài sản của hộ gia đình

Nếu mảnh đất vườn là tài sản của hộ gia đình và ông nội bạn là chủ hộ, thì phần tài sản này thuộc về hộ gia đình. Những người trong sổ hộ khẩu có quyền sở hữu và sử dụng tài sản này. Di chúc của ông nội bạn chỉ có giá trị đối với phần tài sản của ông, không ảnh hưởng đến quyền sở hữu của các thành viên khác trong gia đình.

Trong tất cả các trường hợp trên, cha bạn vẫn có quyền sở hữu và sử dụng phần tài sản mà ông được thừa hưởng từ ông nội. Nếu bà nội và những người khác cố tình tranh chấp tài sản hoặc có hành vi xâm phạm, cha bạn có thể yêu cầu giải quyết thông qua chính quyền địa phương hoặc khởi kiện ra tòa án để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

3. Cách chia thừa kế theo di chúc và theo pháp luật

- Kính gửi Luật sư,

Tôi xin nhờ luật sư tư vấn về cách chia thừa kế tài sản của ông A. Ông A và bà B là vợ chồng từ năm 1990 và có hai con là D và E. Năm 2014, ông A qua đời, để lại tài sản là 800 triệu đồng. Trong di chúc, ông A đã ghi rõ ½ tài sản cho con D và ¼ tài sản cho con E. Tôi xin nhờ luật sư tư vấn cách chia thừa kế trong trường hợp này.

- Trả lời:

Căn cứ vào quy định tại Khoản 2 Điều 66 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, tài sản chung của vợ chồng sẽ được chia đôi khi một bên qua đời, trừ khi có thỏa thuận khác về chế độ tài sản. Trong trường hợp này, tài sản của ông A sẽ được chia đôi, với 400 triệu thuộc về phần của ông A và phần còn lại thuộc về bà B.

Theo nội dung di chúc, ông A đã quyết định phân chia tài sản của mình như sau:

• Con D sẽ nhận ½ phần tài sản của ông A, tức là 200 triệu đồng.
• Con E sẽ nhận ¼ phần tài sản của ông A, tức là 100 triệu đồng.

Còn phần tài sản của bà B (400 triệu đồng) sẽ được chia theo các quy định thừa kế của pháp luật. Bà B có thể để lại tài sản này cho các con hoặc theo các quy định khác của di chúc nếu có.