Những điều cần biết về BHXH và BHTN khi xuất khẩu lao động?

Thưa luật sư, xin hỏi: Em đã làm việc tại công ty trong 6 năm và hiện tại muốn nghỉ việc để đi xuất khẩu lao động. Em muốn biết rằng, liệu có thể ủy quyền cho mẹ em nhận tiền bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp thay em không? Em xin cảm ơn luật sư!

Luật sư tư vấn:

Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về vấn đề bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp. Dưới đây là giải đáp chi tiết về quyền lợi và thủ tục liên quan đến việc nhận bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm xã hội một lần khi bạn đi xuất khẩu lao động.

1. Về việc ủy quyền hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp

Theo quy định hiện hành tại Điều 49 Luật Việc làm năm 2013, để đủ điều kiện nhận trợ cấp thất nghiệp, người lao động phải đáp ứng các tiêu chí sau:

Điều 49. Điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp
Người lao động đang đóng bảo hiểm thất nghiệp sẽ được hưởng trợ cấp thất nghiệp nếu đáp ứng đủ các điều kiện:

• Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc, trừ các trường hợp:

  • Đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật.
  • Đang hưởng lương hưu hoặc trợ cấp mất sức lao động hằng tháng.

• Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng đối với trường hợp hợp đồng không xác định thời hạn; hoặc 36 tháng đối với hợp đồng có thời hạn.

• Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm.

• Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày kể từ ngày nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, trừ một số trường hợp đặc biệt, bao gồm:

  • Ra nước ngoài định cư;
  • Đi lao động ở nước ngoài theo hợp đồng lao động.

Theo Điểm đ, Khoản 4, Điều 49, nếu người lao động ra nước ngoài làm việc theo hợp đồng, họ không thuộc diện được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Điều này có nghĩa rằng, nếu bạn đã chấm dứt hợp đồng lao động để đi xuất khẩu lao động, bạn sẽ không đủ điều kiện để nhận trợ cấp thất nghiệp tại Việt Nam. Vì vậy, trong trường hợp này, bạn cũng không thể ủy quyền cho mẹ để nhận bảo hiểm thất nghiệp.

2. Về chế độ bảo hiểm xã hội một lần

Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 đã quy định chi tiết về các trường hợp người lao động được nhận bảo hiểm xã hội một lần khi có yêu cầu. Cụ thể như sau:

Điều 60. Bảo hiểm xã hội một lần

1. Người lao động có thể yêu cầu hưởng bảo hiểm xã hội một lần trong các trường hợp sau đây:

   • Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội, hoặc chưa đủ 15 năm đóng bảo hiểm đối với một số ngành nghề quy định.
   • Ra nước ngoài để định cư.
   • Người mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, lao nặng, nhiễm HIV giai đoạn AIDS, và các bệnh nguy hiểm khác theo quy định của Bộ Y tế.
   • Người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu khi phục viên, xuất ngũ hoặc thôi việc.

Ngoài ra, Nghị quyết 93/2015/QH13 cũng quy định cụ thể:

Điều 1.
Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc tự nguyện, nếu sau một năm nghỉ việc mà không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội và chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội, có thể yêu cầu nhận bảo hiểm xã hội một lần.

Đối chiếu với trường hợp của bạn: vì bạn ra nước ngoài làm việc theo hợp đồng lao động chứ không phải để định cư, nên bạn không thuộc trường hợp được rút bảo hiểm xã hội ngay lập tức. Theo quy định, bạn cần chờ sau một năm kể từ ngày nghỉ việc mà không tham gia bảo hiểm xã hội mới có thể yêu cầu hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Về thủ tục ủy quyền nhận bảo hiểm xã hội một lần

Trong trường hợp này, nếu sau một năm nghỉ việc bạn đủ điều kiện nhận bảo hiểm xã hội một lần và bạn đang ở nước ngoài, bạn hoàn toàn có thể ủy quyền cho mẹ hoặc một người thân đến cơ quan bảo hiểm xã hội tại địa phương để thực hiện thủ tục nhận thay. Thủ tục này cần bao gồm các giấy tờ sau:

• Giấy ủy quyền hợp pháp, có công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật.
• Sổ bảo hiểm xã hội của bạn.
• Đơn đề nghị hưởng bảo hiểm xã hội một lần theo mẫu của cơ quan bảo hiểm xã hội.
• Giấy tờ tùy thân của người được ủy quyền và giấy tờ chứng minh mối quan hệ nếu cần.

3. Tóm tắt tư vấn

• Bạn sẽ không được nhận bảo hiểm thất nghiệp nếu đi xuất khẩu lao động, và do đó cũng không thể ủy quyền cho mẹ để nhận bảo hiểm thất nghiệp thay.
• Đối với bảo hiểm xã hội một lần, bạn cần chờ sau một năm kể từ khi nghỉ việc nếu không tiếp tục đóng bảo hiểm, sau đó có thể làm thủ tục ủy quyền cho mẹ để rút bảo hiểm xã hội thay.

Hy vọng giải đáp trên sẽ giúp bạn nắm rõ hơn về quyền lợi và thủ tục liên quan đến bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp khi đi xuất khẩu lao động. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào khác hoặc cần tư vấn thêm, bạn nên liên hệ trực tiếp với cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc luật sư chuyên nghiệp để được hướng dẫn cụ thể.