Có được bán tài sản thừa kế theo di chúc khi nội dung di chúc không cho phép quyền bán?

Khi lập di chúc, người để lại di sản có quyền tự do chỉ định người thừa kế, phân chia tài sản và đưa ra các điều kiện liên quan đến việc hưởng thừa kế. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam, cụ thể là Bộ luật Dân sự năm 2015, vẫn có quy định về những người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Điều này có nghĩa là một số người thừa kế dù không được chỉ định trong di chúc vẫn được hưởng di sản theo quy định của pháp luật. Điều này nhằm bảo đảm quyền lợi của những người thuộc nhóm thừa kế đặc biệt như cha, mẹ, con chưa thành niên hoặc người đã thành niên nhưng không có khả năng lao động.

1. Di chúc hợp pháp và vấn đề tranh chấp tài sản thừa kế

Một di chúc hợp pháp cần tuân thủ đầy đủ các quy định về hình thức và nội dung. Di chúc có thể bị vô hiệu nếu vi phạm các nguyên tắc cơ bản như không đảm bảo năng lực lập di chúc, không đáp ứng các điều kiện về hình thức, hoặc không công bằng đối với những người thừa kế theo quy định pháp luật.

Tranh chấp về di sản thừa kế có thể phát sinh trong trường hợp di chúc bị khiếu nại về tính hợp pháp, có người thừa kế bị bỏ qua không hợp lý hoặc có sự mâu thuẫn giữa những người thừa kế. Những tranh chấp này thường được giải quyết tại tòa án dựa trên các quy định về thừa kế theo pháp luật.

2. Con có thể đại diện cho bố mẹ khởi kiện đòi thừa kế không?

Theo quy định, việc đại diện trong các vụ kiện về thừa kế phụ thuộc vào năng lực hành vi của người thừa kế. Nếu người thừa kế không có khả năng tự bảo vệ quyền lợi của mình do chưa thành niên hoặc không có khả năng lao động, người đại diện theo pháp luật của họ (cha, mẹ) có thể thực hiện các thủ tục khởi kiện đòi lại quyền thừa kế. Tuy nhiên, nếu cha mẹ đã đủ năng lực hành vi dân sự, việc khởi kiện phải do họ tự mình thực hiện, trừ trường hợp có ủy quyền hợp pháp cho con hoặc người khác.

3. Con có được bán tài sản thừa kế theo di chúc hay không?

Câu hỏi: Thưa luật sư, Tôi có người chị gái, trước khi mất chị có viết di chúc để lại toàn bộ tài sản là căn nhà cho hai người con (chị còn bố, mẹ đẻ và chồng). Tuy nhiên, khi con của chị còn nhỏ (13 tuổi), các cháu không thể thực hiện việc bán nhà. Nay các cháu đã trên 18 tuổi, liệu các cháu có thể bán tài sản thừa kế không? Tôi đã hỏi công chứng viên và họ trả lời rằng cần có sự đồng ý của bố cháu mới được bán, như vậy có đúng không?

Trả lời: Theo quy định tại Bộ luật Dân sự năm 2015, người được chỉ định trong di chúc khi đến tuổi thành niên (từ 18 tuổi trở lên) có toàn quyền sở hữu và định đoạt tài sản thừa kế mà họ được hưởng. Tuy nhiên, trong trường hợp tài sản thừa kế là bất động sản chung, ví dụ như căn nhà được để lại cho cả hai người con, việc bán tài sản này sẽ cần có sự đồng ý của tất cả các đồng thừa kế.

Trong tình huống của bạn, mặc dù hai cháu đã trên 18 tuổi và có quyền sở hữu tài sản theo di chúc, nhưng nếu tài sản là chung của chị gái bạn và chồng chị ấy (bố của các cháu), thì phần tài sản của bố các cháu trong căn nhà cũng phải được xác định rõ. Phần tài sản này có thể thuộc sở hữu chung trong thời kỳ hôn nhân và không phải toàn bộ căn nhà đều thuộc về hai cháu theo di chúc. Do đó, việc bán căn nhà có thể sẽ cần sự đồng ý của bố các cháu, để đảm bảo việc định đoạt tài sản được thực hiện đúng theo quy định pháp luật.

4. Vấn đề thừa kế tài sản gửi ngân hàng

Một trong những vấn đề thường gặp trong thực tế là thừa kế các tài sản gửi tại ngân hàng như tiền, vàng, kim loại quý hay giấy tờ có giá. Khi người gửi qua đời, việc thanh toán và phân chia các tài sản này sẽ do cơ quan có thẩm quyền thực hiện, có thể là Phòng Công chứng, Phòng Tư pháp hoặc tòa án. Các tổ chức tín dụng không có chức năng phân chia di sản mà chỉ thực hiện việc giao lại tài sản theo văn bản pháp lý có hiệu lực như di chúc hợp pháp hoặc bản án, quyết định của tòa án.

Nếu người để lại di sản có yếu tố nước ngoài (như quốc tịch nước ngoài hoặc định cư ở nước ngoài), việc phân chia tài sản gửi ngân hàng sẽ phức tạp hơn và cần tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến quốc tế và tài sản thừa kế.

5. Kết luận

Pháp luật về thừa kế tại Việt Nam quy định rất rõ về quyền lợi của những người thừa kế theo di chúc và theo pháp luật. Những vấn đề phức tạp như tài sản chung, tài sản gửi ngân hàng hay các trường hợp tranh chấp cần được giải quyết thông qua các cơ quan có thẩm quyền. Trong mọi trường hợp, để tránh rủi ro và đảm bảo quyền lợi của các bên, bạn nên tham vấn ý kiến của luật sư chuyên nghiệp để có những giải pháp tối ưu nhất.