Có được thu phí công đoàn không? Mức nộp phí công đoàn của người lao động và doanh nghiệp là bao nhiêu?

Kinh phí công đoàn là khoản đóng góp bắt buộc mà các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải thực hiện để đảm bảo hoạt động của tổ chức công đoàn tại nơi làm việc. Việc đóng kinh phí công đoàn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động, hỗ trợ công đoàn thực hiện chức năng giám sát, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động. Vậy, mức đóng kinh phí công đoàn và phương thức đóng như thế nào? Nếu không đóng đúng quy định thì bị xử lý ra sao? Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các vấn đề này.

1. Mức đóng kinh phí công đoàn và phương thức đóng kinh phí công đoàn

- Quy Định Về Mức Đóng Kinh Phí Công Đoàn

Căn cứ Điều 26 Luật Công đoàn số 12/2012/QH13, kinh phí công đoàn được quy định như sau:

Điều 26. Tài chính công đoàn

Tài chính công đoàn bao gồm các nguồn thu sau đây:

• Kinh phí công đoàn do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động.

Quy định về đối tượng đóng kinh phí công đoàn được nêu rõ tại Điều 4 Nghị định 191/2013/NĐ-CP, bao gồm:

• Cơ quan nhà nước (bao gồm cả Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn), đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân.
• Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức nghề nghiệp.
• Đơn vị sự nghiệp công lập và ngoài công lập.
• Doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư.
• Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thành lập, hoạt động theo Luật Hợp tác xã.
• Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động tại Việt Nam liên quan đến tổ chức và hoạt động công đoàn.
• Các tổ chức khác có sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.

- Phương Thức Đóng Kinh Phí Công Đoàn

Việc đóng kinh phí công đoàn phải được thực hiện định kỳ hàng tháng, đồng thời với việc đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động. Cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải nộp kinh phí công đoàn tại Phòng Kế toán của Liên đoàn Lao động quận, huyện nơi doanh nghiệp đăng ký kinh doanh.

2. Trường hợp truy thu kinh phí công đoàn

Một số doanh nghiệp có thể bị truy thu kinh phí công đoàn nếu không thực hiện nghĩa vụ đóng đầy đủ hoặc đúng thời hạn. Trường hợp công ty bạn thành lập năm 2012 nhưng chỉ bị truy thu kinh phí công đoàn từ năm 2013 trở đi là do Luật Công đoàn mới có hiệu lực từ ngày 01/01/2013. Điều này được quy định tại Điều 32 Luật Công đoàn như sau:

"Điều 32. Hiệu lực thi hành

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2013. Luật Công đoàn năm 1990 hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực."

Vì vậy, các doanh nghiệp phải bắt đầu đóng kinh phí công đoàn từ ngày 01/01/2013, ngay cả khi tổ chức công đoàn chưa được thành lập.

3. Đóng 2% phí công đoàn có đúng không?

Chào luật sư, tôi có một số vướng mắc về vấn đề đóng kinh phí công đoàn (KPCĐ). Doanh nghiệp tôi hiện có 5 lao động, trong đó có 3 lao động thời vụ, 2 lao động hợp đồng thời hạn 12 tháng (trong đó có 1 lao động đang tham gia bảo hiểm ở công ty khác). Tháng 8/2016, tôi có mang hồ sơ lên Phòng Lao động Thương binh và Xã hội quận Kiến An để nộp thang bảng lương nhưng được hướng dẫn phải đến Liên đoàn Lao động quận Kiến An xin giấy xác nhận về việc chưa đủ điều kiện thành lập tổ chức Công đoàn cơ sở. Tuy nhiên, cán bộ ở đây yêu cầu doanh nghiệp tôi phải đóng kinh phí công đoàn mới xác nhận.

Sau khi tìm hiểu, tôi thấy rằng việc tư vấn của Liên đoàn Lao động quận Kiến An là không đúng luật. Doanh nghiệp chỉ phải đóng kinh phí công đoàn cho 1 lao động từ thời điểm bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội (tháng 8/2016) và chỉ cần đóng cùng lúc với việc đóng bảo hiểm xã hội.

- Quy Định Pháp Lý Về Đóng Kinh Phí Công Đoàn

Căn cứ Điều 5 Nghị định 191/2013/NĐ-CP quy định mức đóng kinh phí công đoàn là 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. Việc đóng kinh phí công đoàn phải được thực hiện định kỳ hàng tháng, đồng thời với việc đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động.

Ngoài ra, Hướng dẫn 238/HD-TLĐ năm 2014 về thi hành Điều lệ Công đoàn Việt Nam của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nêu rõ, để thành lập công đoàn cơ sở, doanh nghiệp phải có ít nhất năm công đoàn viên hoặc năm người lao động có đơn tự nguyện gia nhập Công đoàn Việt Nam. Việc này chỉ áp dụng khi doanh nghiệp đã có từ năm lao động trở lên. Vì vậy, doanh nghiệp không cần phải đóng kinh phí cho toàn bộ lao động thời vụ khi chưa có đủ điều kiện thành lập tổ chức Công đoàn cơ sở.

4. Mức phạt khi công ty không đóng kinh phí công đoàn

Xin chào luật sư, tôi có vướng mắc về việc xử lý vi phạm khi công ty không đóng kinh phí công đoàn đúng mức quy định. Căn cứ Điều 37 Nghị định số 28/2020/NĐ-CP quy định:

"Điều 37. Vi phạm quy định về đóng kinh phí công đoàn

• Phạt tiền với mức từ 12% đến dưới 15% tổng số tiền phải đóng kinh phí công đoàn tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với hành vi chậm đóng, đóng không đúng mức, hoặc đóng không đủ số lao động thuộc đối tượng phải đóng.

• Phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng kinh phí công đoàn tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính, nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với hành vi không đóng kinh phí công đoàn cho toàn bộ lao động thuộc đối tượng phải đóng.

• Biện pháp khắc phục hậu quả: Người sử dụng lao động phải nộp cho tổ chức công đoàn số tiền kinh phí công đoàn chậm đóng, đóng không đủ hoặc không đóng và số tiền lãi của số kinh phí công đoàn chậm đóng theo mức lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt".

Như vậy, nếu công ty không đóng kinh phí công đoàn đúng quy định sẽ bị xử phạt hành chính với mức phạt từ 12% đến 20% tổng số tiền phải đóng tại thời điểm lập biên bản vi phạm. Đồng thời, doanh nghiệp cũng phải thực hiện nộp đầy đủ số kinh phí công đoàn chậm đóng kèm theo lãi suất tương ứng.

5. Tư vấn pháp lý về việc truy thu kinh phí công đoàn

Kính chào luật sư, tôi có một vấn đề mong các luật sư giải đáp: Công ty thành lập năm 2012, đến năm 2015 thì có đủ 10 người và bắt đầu tham gia công đoàn. Tuy nhiên, Liên đoàn Lao động lại yêu cầu công ty phải truy thu kinh phí công đoàn cho giai đoạn từ 2013 đến 2015. Vậy có quy định nào trong luật về vấn đề này không?

Căn cứ Điều 26 Luật Công đoàn 2012, công ty phải thực hiện nghĩa vụ đóng kinh phí công đoàn từ ngày 01/01/2013, khi Luật Công đoàn 2012 có hiệu lực. Việc truy thu kinh phí công đoàn chỉ áp dụng cho giai đoạn này và nếu công ty không đóng kinh phí công đoàn từ ngày 01/01/2013 trở đi thì mới bị truy thu.