Khi muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động cần lưu ý những gì?

1. Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động Là Gì?

Đơn phương chấm dứt hợp đồng là hành động một bên chấm dứt hợp đồng mà không cần sự đồng ý của bên còn lại. Theo quy định của Điểm đ Khoản 1 Điều 5 Bộ luật Lao động 2019 (BLLĐ 2019), người lao động có quyền này nhưng phải tuân thủ điều kiện cụ thể.

- Các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động thường gặp gồm:

• Nguyên nhân tất yếu (hết hạn hợp đồng, hoàn thành công việc theo thỏa thuận).
• Đơn phương chấm dứt hợp đồng (từ người lao động hoặc người sử dụng lao động).
• Cắt giảm lao động (thay đổi cơ cấu, lý do kinh tế, sáp nhập hoặc chia tách doanh nghiệp).

- So sánh pháp luật quốc tế:

• Pháp: Hợp đồng lao động có thể chấm dứt do ý chí đơn phương của một trong hai bên hoặc theo thỏa thuận chung.
• Thái Lan: Chỉ chấm dứt hợp đồng lao động có thời hạn trong trường hợp đặc biệt và phải tuân thủ các điều kiện nghiêm ngặt.

2. Trường Hợp Người Lao Động Được Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Nhưng Phải Báo Trước

Theo Khoản 1 Điều 35 BLLĐ 2019, người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nhưng phải tuân thủ thời gian báo trước:

• 45 ngày: Hợp đồng lao động không xác định thời hạn.
• 30 ngày: Hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 12 đến 36 tháng.
• 3 ngày làm việc: Hợp đồng lao động dưới 12 tháng.
• Thời hạn báo trước đặc thù: Áp dụng theo quy định riêng với một số ngành nghề.

3. Trường Hợp Người Lao Động Được Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Không Cần Báo Trước

Người lao động không cần báo trước khi gặp các lý do sau:

• Không được bố trí đúng công việc hoặc địa điểm làm việc.
• Không được trả đủ lương hoặc trả lương không đúng thời hạn.
• Bị ngược đãi, nhục mạ hoặc cưỡng bức lao động.
• Bị quấy rối tình dục tại nơi làm việc.
• Phụ nữ mang thai phải nghỉ việc theo quy định.
• Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật.
• Người sử dụng lao động cung cấp thông tin không trung thực ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng.

Việc miễn nghĩa vụ báo trước trong những trường hợp này nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động trước những vi phạm từ phía người sử dụng lao động.

4. Trường Hợp Người Sử Dụng Lao Động Được Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động

Người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong các trường hợp sau:

• Người lao động không hoàn thành công việc theo tiêu chí đánh giá.
• Người lao động bị ốm đau hoặc tai nạn kéo dài:
  • Trên 12 tháng (hợp đồng không xác định thời hạn).
  • Trên 6 tháng (hợp đồng từ 12 đến 36 tháng).
  • Quá nửa thời hạn hợp đồng (dưới 12 tháng).
• Thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh hoặc yêu cầu của cơ quan nhà nước khiến doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất.
• Người lao động tự ý bỏ việc không lý do từ 5 ngày làm việc liên tục trở lên.
• Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định pháp luật.
• Người lao động cung cấp thông tin không trung thực khi giao kết hợp đồng.

5. Trường Hợp Người Sử Dụng Lao Động Không Cần Báo Trước Khi Chấm Dứt Hợp Đồng

Người sử dụng lao động không cần báo trước khi:

• Người lao động không có mặt tại nơi làm việc sau thời gian quy định.
• Người lao động tự ý bỏ việc từ 5 ngày làm việc liên tục trở lên mà không có lý do chính đáng.

6. Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động Trái Luật

6.1. Khái niệm

Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái luật xảy ra khi người lao động hoặc người sử dụng lao động không tuân thủ quy định pháp luật về quyền chấm dứt hợp đồng. Điều này có thể dẫn đến các hậu quả pháp lý nghiêm trọng.

6.2. Hậu Quả Pháp Lý

• Đối với người lao động:

  • Phải bồi thường cho người sử dụng lao động nếu vi phạm thời gian báo trước.
  • Hoàn trả chi phí đào tạo (nếu có).

• Đối với người sử dụng lao động:

  • Phải nhận lại người lao động làm việc.
  • Bồi thường tiền lương, bảo hiểm xã hội và ít nhất 2 tháng tiền lương theo hợp đồng.
  • Thanh toán các khoản bồi thường khác theo quy định pháp luật.

7. Kết Luận

Việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động là quyền quan trọng của cả người lao động và người sử dụng lao động. Tuy nhiên, các bên cần tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật để tránh các hậu quả pháp lý không mong muốn. Bộ luật Lao động 2019 đã tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động trong việc bảo vệ quyền lợi của mình, đồng thời đặt ra nghĩa vụ cụ thể để đảm bảo công bằng cho cả hai bên trong quan hệ lao động.