Lao động nữ làm công việc nặng nhọc, độc hại có ảnh hưởng xấu tới chức năng sinh sản và nuôi con khi mang thai thì có được chuyển sang làm công khác không?

Luật lao động là công cụ pháp lý quan trọng, được ban hành nhằm mục đích tạo ra một môi trường làm việc bình đẳng và bảo vệ quyền lợi cho mọi đối tượng lao động, bao gồm cả lao động nữ. Tuy nhiên, với đặc thù về thể chất và thiên chức làm mẹ, lao động nữ cần có những chính sách ưu tiên đặc biệt để bảo vệ sức khỏe và đảm bảo quyền lợi trong quá trình làm việc. Bộ Luật Lao động năm 2019 đã có nhiều quy định mới và ưu đãi đối với lao động nữ, đặc biệt là đối với lao động nữ mang thai và nuôi con nhỏ. Cùng tìm hiểu chi tiết về các quy định này trong bài viết dưới đây.

1. Lao Động Nữ Là Gì?

Lao động nữ là người lao động thuộc giới nữ, tham gia vào thị trường lao động và có đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ như các lao động khác. Tuy nhiên, do đặc điểm về thể chất và trách nhiệm mang thai, sinh con, nuôi dưỡng con nhỏ, pháp luật lao động có những quy định đặc biệt dành cho lao động nữ. Những quy định này nhằm tạo điều kiện cho lao động nữ tham gia thị trường lao động mà vẫn đảm bảo được sức khỏe và quyền lợi cá nhân.

Theo thống kê từ Tổng cục Thống kê Việt Nam, lực lượng lao động nữ trong 6 tháng đầu năm 2022 đạt 24 triệu người, chiếm 46,8% tổng lực lượng lao động của cả nước. Mặc dù có sự gia tăng về số lượng lao động nữ tham gia vào các ngành nghề sản xuất và dịch vụ, thu nhập bình quân của lao động nữ cũng đang có sự cải thiện, từ 5,5 triệu đồng lên 7,4 triệu đồng vào giữa năm 2022. Điều này cho thấy sự thay đổi tích cực trong công tác bảo vệ quyền lợi lao động nữ.

Bộ Luật Lao động năm 2019 đã có nhiều thay đổi nhằm khuyến khích lao động nữ tham gia vào các lĩnh vực lao động, đặc biệt là khuyến khích làm việc trong các môi trường có điều kiện thuận lợi, đảm bảo sức khỏe của họ, nhất là trong thời gian mang thai và nuôi con nhỏ.

2. Quy Định Pháp Lý Về Chế Độ Làm Việc Đối Với Lao Động Nữ

2.1. Thời Gian Làm Việc

Theo quy định tại Điều 105 của Bộ Luật Lao động 2019, thời gian làm việc của lao động nữ được xác định cụ thể như sau:

• Thời giờ làm việc bình thường không được quá 8 giờ trong một ngày và không quá 48 giờ trong một tuần.
• Người sử dụng lao động có quyền quy định thời gian làm việc theo ngày hoặc theo tuần, nhưng phải thông báo cho người lao động. Nếu làm việc theo tuần, thời gian làm việc bình thường không được vượt quá 10 giờ mỗi ngày, và không quá 48 giờ mỗi tuần.
• Nhà nước khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện chế độ làm việc 40 giờ mỗi tuần cho tất cả lao động.

Đặc biệt, đối với lao động nữ, Bộ Luật Lao động cũng khuyến nghị các doanh nghiệp nên tạo điều kiện làm việc linh hoạt, giúp người lao động nữ có thể làm việc từ xa, làm việc không theo ngày hay tuần, hoặc lựa chọn thời gian làm việc hợp lý với tình trạng sức khỏe của họ.

2.2. Quyền Nghỉ Phép Hằng Năm

Theo Điều 113 của Bộ Luật Lao động 2019, lao động nữ làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm có quyền nghỉ phép theo các quy định sau:

• Được nghỉ phép 12 ngày làm việc đối với lao động làm công việc bình thường trong điều kiện lao động tốt.
• Được nghỉ phép 14 ngày làm việc đối với lao động nữ làm nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, lao động là người khuyết tật hoặc chưa thành niên.
• Được nghỉ phép 16 ngày làm việc đối với lao động nữ làm nghề đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

Ngoài ra, trong trường hợp lao động nữ làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, họ có thể thỏa thuận với người sử dụng lao động để gộp ngày nghỉ phép trong vòng 3 năm.

2.3. Quyền Chuyển Công Việc Nhẹ Nhàng Hơn Khi Mang Thai hoặc Nuôi Con Nhỏ

Căn cứ vào Điều 137 của Bộ Luật Lao động năm 2019, lao động nữ có quyền yêu cầu người sử dụng lao động chuyển sang công việc nhẹ nhàng hơn, an toàn hơn khi mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Cụ thể:

• Nếu lao động nữ đang làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc công việc có ảnh hưởng xấu tới chức năng sinh sản và nuôi con, sau khi thông báo cho người sử dụng lao động, họ sẽ được chuyển sang công việc nhẹ nhàng, an toàn hơn hoặc giảm giờ làm việc mỗi ngày.
• Việc chuyển công việc hoặc giảm giờ làm không được làm ảnh hưởng đến tiền lương và quyền lợi của lao động nữ. Mọi quyền lợi vẫn được đảm bảo đầy đủ cho lao động nữ cho đến khi con của họ đủ 12 tháng tuổi.

Như vậy, Bộ Luật Lao động 2019 đã có những quy định đầy đủ hơn so với Bộ Luật Lao động năm 2012, giúp bảo vệ quyền lợi lao động nữ không chỉ trong giai đoạn mang thai mà còn trong suốt thời gian nuôi con nhỏ.

3. Quy Định Pháp Lý Về Bảo Vệ Sức Khỏe Lao Động Nữ

3.1. Bảo Vệ Lao Động Nữ Trong Môi Trường Làm Việc Nặng Nhọc, Độc Hại

Lao động nữ, đặc biệt là khi mang thai hoặc nuôi con nhỏ, cần được làm việc trong một môi trường an toàn, không ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và con. Bộ Luật Lao động 2019 quy định rằng người sử dụng lao động không được phép cho lao động nữ làm việc ban đêm, làm thêm giờ, hoặc đi công tác xa nếu công việc đó ảnh hưởng đến sức khỏe của họ trong các trường hợp sau:

• Khi lao động nữ mang thai từ tháng thứ 6 trở đi hoặc tháng thứ 7 nếu làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
• Khi lao động nữ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp lao động nữ đồng ý làm việc ngoài giờ.

3.2. Quy Định Đặc Biệt Dành Cho Lao Động Nữ Sau Khi Sinh

Ngoài các quyền lợi về thời gian làm việc và nghỉ phép, lao động nữ còn được hưởng các chế độ khác để bảo vệ sức khỏe và quyền lợi sau khi sinh, như nghỉ thai sản. Theo quy định, lao động nữ có quyền nghỉ thai sản 6 tháng, trong đó 2 tháng đầu được hưởng 100% mức lương và chế độ bảo hiểm.

4. Những Quy Định Liên Quan Đến Người Lao Động Làm Công Việc Nặng Nhọc, Độc Hại

Bộ Luật Lao động 2019 cũng có những quy định riêng đối với lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại và nguy hiểm, không chỉ dành riêng cho lao động nữ. Theo đó:

• Những người lao động làm công việc này cần được bảo vệ khỏi những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và phải được chuyển sang công việc nhẹ nhàng, an toàn nếu có yêu cầu.
• Người sử dụng lao động phải tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn lao động và các yêu cầu của pháp luật về bảo vệ sức khỏe lao động.

5. Kết Luận

Bộ Luật Lao động 2019 đã có nhiều cải cách nhằm bảo vệ quyền lợi của lao động nữ, đặc biệt là trong các trường hợp mang thai, nuôi con nhỏ hoặc làm việc trong môi trường nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Các quy định về bảo vệ sức khỏe, thời gian làm việc, nghỉ phép và quyền lợi khác đã giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và công việc của lao động nữ. Tuy nhiên, để những quy định này thực sự đi vào cuộc sống, cần có sự giám sát chặt chẽ từ phía các cơ quan chức năng và sự đồng thuận của người sử dụng lao động.