Người quản lý thuốc kiểm soát phải đáp ứng yêu cầu và trình độ như thế nào?

1. Thuốc phải kiểm soát đặc biệt là gì?

Thuốc phải kiểm soát đặc biệt là nhóm dược phẩm và nguyên liệu làm thuốc nằm trong danh mục được quản lý nghiêm ngặt bởi các cơ quan chức năng. Những loại thuốc này có tiềm năng gây nghiện, tác động lên hệ thần kinh hoặc có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu sử dụng sai mục đích. Theo Điều 2 của Luật Dược 2016, thuốc phải kiểm soát đặc biệt bao gồm:

- Các loại thuốc thuộc danh mục kiểm soát đặc biệt

• Thuốc gây nghiện: Là những loại thuốc có dược chất tác động mạnh lên hệ thần kinh trung ương, có khả năng gây nghiện cao nếu sử dụng lâu dài. Ví dụ: Morphine, Methadone.
• Thuốc hướng thần: Các loại thuốc này tác động lên tâm thần, làm thay đổi nhận thức, cảm xúc hoặc hành vi của người dùng.
• Tiền chất dùng làm thuốc: Đây là các hợp chất hóa học có thể được sử dụng để tổng hợp các chất gây nghiện hoặc hướng thần.
• Thuốc phóng xạ và đồng vị phóng xạ: Sử dụng trong điều trị ung thư hoặc chẩn đoán hình ảnh, nhưng đòi hỏi quản lý nghiêm ngặt do tính chất nguy hiểm của phóng xạ.
• Nguyên liệu độc làm thuốc: Là các nguyên liệu có thể gây hại cho sức khỏe con người nếu không được kiểm soát đúng cách.

- Vai trò của việc kiểm soát

Mục tiêu của việc kiểm soát nhóm thuốc này là đảm bảo an toàn trong quá trình sản xuất, phân phối và sử dụng. Điều này giúp ngăn chặn tình trạng lạm dụng thuốc, buôn bán trái phép hoặc sử dụng sai mục đích gây nguy hiểm cho cộng đồng.

2. Yêu cầu về trình độ của người quản lý thuốc phải kiểm soát đặc biệt

Theo Thông tư 20/2017/TT-BYT, trình độ của người quản lý thuốc là một yếu tố quan trọng để đảm bảo việc kiểm soát, lưu trữ và phân phối thuốc diễn ra đúng quy trình. Dưới đây là các yêu cầu cụ thể đối với từng loại thuốc:

2.1. Thuốc gây nghiện và nguyên liệu làm thuốc có dược chất gây nghiện

• Yêu cầu trình độ:
  • Người quản lý tại khoa dược của bệnh viện phải có bằng tốt nghiệp đại học ngành dược trở lên.
  • Đối với các cơ sở ngoài bệnh viện, người quản lý cần có bằng tốt nghiệp trung cấp ngành dược trở lên.
• Lý do: Thuốc gây nghiện có khả năng bị lạm dụng cao, do đó người quản lý cần có kiến thức chuyên sâu để giám sát và đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng.

2.2. Thuốc hướng thần và tiền chất

• Yêu cầu trình độ:
  • Cần có bằng tốt nghiệp trung cấp ngành dược trở lên.
• Vai trò: Người quản lý phải hiểu rõ tác động của thuốc hướng thần và tiền chất để tránh những rủi ro không mong muốn trong quá trình bảo quản và sử dụng.

2.3. Thuốc phóng xạ

• Yêu cầu trình độ:
  • Người quản lý cần có bằng tốt nghiệp trung cấp ngành dược trở lên hoặc là bác sĩ, điều dưỡng viên, kỹ thuật viên đã được đào tạo về an toàn bức xạ.
• Điều kiện bổ sung: Người này phải được ủy quyền bằng văn bản từ người đứng đầu cơ sở.
• Lý do: Thuốc phóng xạ đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về an toàn bức xạ để bảo vệ sức khỏe người sử dụng và nhân viên y tế.

2.4. Cơ sở y tế cấp xã hoặc trạm y tế

• Trường hợp đặc biệt: Nếu không có nhân sự đủ trình độ, người đứng đầu cơ sở có thể ủy quyền cho người có trình độ từ y sĩ trở lên.

3. Yêu cầu khi giao nhận và vận chuyển thuốc phải kiểm soát đặc biệt

Quá trình giao nhận và vận chuyển các loại thuốc phải kiểm soát đặc biệt đòi hỏi sự cẩn trọng cao nhằm đảm bảo an toàn và tuân thủ đúng quy định pháp luật. Theo Điều 7, Thông tư 20/2017/TT-BYT, các yêu cầu cụ thể bao gồm:

3.1. Biên bản giao nhận

• Biên bản giao nhận phải được lập theo mẫu quy định, ghi rõ:
  • Tên thuốc, nguyên liệu.
  • Số lượng, nồng độ, hàm lượng.
  • Số lô sản xuất, hạn dùng.
• Vai trò: Đây là tài liệu pháp lý giúp truy xuất nguồn gốc và xử lý khi có sự cố phát sinh.

3.2. Kiểm tra và đối chiếu thông tin

• Người giao và người nhận phải kiểm tra kỹ thông tin về thuốc, bao gồm:
  • Tên thuốc, nguyên liệu, nồng độ, hàm lượng, số lượng, số lô, hạn dùng.
• Sau khi kiểm tra, cả hai bên cần ký và ghi rõ họ tên trên chứng từ xuất nhập kho để xác nhận.

3.3. An ninh và bảo mật trong vận chuyển

• Đối với các loại thuốc như gây nghiện, hướng thần, tiền chất, việc đảm bảo an ninh là bắt buộc.
• Các phương tiện vận chuyển cần được bảo vệ kỹ lưỡng để tránh thất thoát hoặc rơi vào tay kẻ xấu.

3.4. Điều kiện vận chuyển đặc biệt

• Các loại thuốc phóng xạ cần được vận chuyển trong điều kiện đảm bảo an toàn bức xạ, có bao bì và thiết bị chuyên dụng để ngăn ngừa rò rỉ phóng xạ.

4. Ý nghĩa của việc tuân thủ quy định quản lý thuốc phải kiểm soát đặc biệt

Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quản lý thuốc phải kiểm soát đặc biệt mang lại nhiều lợi ích:

• Bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Đảm bảo thuốc được sử dụng đúng mục đích và an toàn cho người bệnh.
• Ngăn chặn lạm dụng: Tránh tình trạng thuốc rơi vào tay những người không có nhu cầu sử dụng hoặc bị lạm dụng cho mục đích xấu.
• Đảm bảo chất lượng thuốc: Giúp duy trì chất lượng thuốc trong suốt quá trình vận chuyển và bảo quản.
• Tuân thủ pháp luật: Các cơ sở y tế và người quản lý tránh được rủi ro pháp lý khi thực hiện đúng các quy định hiện hành.

5. Kết luận

Việc quản lý thuốc phải kiểm soát đặc biệt không chỉ là nhiệm vụ của các cơ sở y tế mà còn là trách nhiệm đối với sức khỏe cộng đồng. Đảm bảo trình độ chuyên môn của người quản lý và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về giao nhận, vận chuyển sẽ giúp hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc. Đây là yếu tố then chốt để bảo vệ cộng đồng trước những nguy cơ tiềm tàng từ việc sử dụng thuốc không đúng cách.