Những điều cần biết về thi hành án hình sự

1. Khái Niệm Thi Hành Án Hình Sự

Thi hành án hình sự được hiểu là việc thi hành các bản án hình sự và các quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật.

Điều 2 của Luật Thi hành án hình sự năm 2019 quy định về các loại bản án, quyết định được thi hành như sau:

• Bản án và quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật đã có quyết định thi hành.
• Bản án, quyết định của Tòa án được thi hành ngay theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự hoặc kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật.
• Quyết định của Tòa án tiếp nhận người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài hoặc chuyển giao người đang chấp hành án tại Việt Nam cho nước ngoài.
• Bản án, quyết định áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh, giáo dục tại trường giáo dưỡng và các biện pháp khắc phục hậu quả đối với pháp nhân thương mại.

Về thẩm quyền và thủ tục ra quyết định thi hành án, quy định chi tiết tại Điều 364 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015:

• Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm có thẩm quyền ra quyết định thi hành án hoặc ủy thác cho Chánh án Tòa án cùng cấp.
• Quyết định thi hành án phải được ra trong 07 ngày kể từ ngày bản án có hiệu lực.
• Trường hợp người bị kết án đang tại ngoại phải có mặt tại cơ quan thi hành án trong 07 ngày.

2. Nguyên Tắc Thi Hành Án Hình Sự

Điều 4 Luật thi hành án hình sự năm 2019 quy định các nguyên tắc thi hành án hình sự như sau:

• Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và bảo đảm lợi ích Nhà nước, quyền lợi hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
• Bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật phải được chấp hành nghiêm chỉnh.
• Bảo đảm nhân đạo và tôn trọng quyền lợi hợp pháp của người chấp hành án.
• Kết hợp trừng trị và giáo dục cải tạo dựa trên tính chất, mức độ tội phạm và đặc điểm nhân thân người chấp hành án.
• Thi hành án đối với người dưới 18 tuổi nhằm giáo dục, giúp họ phát triển lành mạnh.
• Khuyến khích sự hối cải và tự nguyện cải tạo của người chấp hành án.
• Bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo về các hành vi trái pháp luật trong thi hành án.
• Đảm bảo sự tham gia của cơ quan, tổ chức và gia đình trong tái hòa nhập cộng đồng.

3. Các Biện Pháp Chuẩn Bị Tái Hòa Nhập Cộng Đồng Cho Phạm Nhân

Ngày 17/4/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 49/2020/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Thi hành án hình sự về tái hòa nhập cộng đồng, trong đó bao gồm:

• Tư vấn tâm lý, hỗ trợ thủ tục pháp lý cho phạm nhân trong vòng hai tháng trước khi hoàn thành án.
• Định hướng nghề nghiệp và tìm việc làm thông qua sự hỗ trợ từ các trung tâm dịch vụ việc làm.
• Hỗ trợ kinh phí từ Quỹ hòa nhập cộng đồng của trại giam cho phạm nhân khi tái hòa nhập.
• Thông báo phạm nhân hoàn thành án cho cơ quan chức năng và địa phương nơi cư trú.

4. Các Biện Pháp Đảm Bảo Tái Hòa Nhập Cộng Đồng Đối Với Người Chấp Hành Xong Hình Phạt Tù

• Thông tin, truyền thông và giáo dục nhằm xóa bỏ định kiến đối với người chấp hành xong án tù, phòng ngừa tái phạm.
• Trợ giúp tâm lý bao gồm việc tư vấn để xóa bỏ mặc cảm, rèn luyện kỹ năng sống và hoà nhập cộng đồng.
• Đào tạo nghề và tạo việc làm, miễn giảm học phí cho người chấp hành xong án tù và hỗ trợ từ Quỹ quốc gia về việc làm.

5. Các Hành Vi Bị Nghiêm Cấm Trong Thi Hành Án Hình Sự

Điều 10 Luật thi hành án hình sự năm 2019 liệt kê các hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm:

• Phá hủy cơ sở quản lý, giam giữ hoặc tổ chức trốn khỏi nơi quản lý.
• Chống đối thi hành án hình sự, vi phạm quy định thi hành án.
• Xâm phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể của phạm nhân.
• Dùng nhục hình, trừng phạt phạm nhân dưới bất kỳ hình thức nào.
• Lợi dụng, lạm dụng chức vụ để thu lợi trái pháp luật.

6. Kết Luận

Quy định thi hành án hình sự nhằm bảo đảm tính nghiêm minh và nhân đạo của pháp luật. Các nguyên tắc và biện pháp tái hòa nhập cộng đồng góp phần tạo cơ hội cho người chấp hành xong hình phạt tù trở về cuộc sống, giúp họ vượt qua khó khăn, sớm hòa nhập xã hội, và đóng góp tích cực cho cộng đồng.