Cách chia tài sản thừa kế theo di chúc và không có di chúc

Trong cuộc sống, việc chia thừa kế khi cha mẹ mất mà không để lại di chúc là vấn đề thường gặp nhưng lại gây nhiều tranh cãi trong gia đình. Khi cha mẹ mất mà không có di chúc, việc phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật là cách duy nhất để bảo đảm quyền lợi của các thành viên trong gia đình. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách thức chia thừa kế, thủ tục pháp lý liên quan và cách xử lý tình huống khi tài sản thừa kế là một căn nhà mà ông/bà không lập di chúc. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn nhé!

1. Hướng Dẫn Cách Chia Tài Sản Thừa Kế Theo Di Chúc

- Câu hỏi từ người đọc:

"Xin chào luật sư! Tôi tên là K. Ông bà nội tôi đồng sở hữu một căn nhà. Ông bà có 3 người con, trong đó bố tôi đã mất năm 2003, và ông tôi mất vào năm 2008 mà không để lại di chúc. Hiện tại, nhà còn bà tôi đã già yếu cùng với 2 cô con gái. Bà muốn viết di chúc để lại phần đất của bà cho tôi, nhưng một trong hai cô không đồng ý. Cô ấy đã lấy hết giấy tờ quan trọng của bà bao gồm giấy chứng tử của ông và bố tôi, sổ đỏ căn nhà, sổ hộ khẩu, chứng minh thư nhân dân và sổ hưu của bà. Bà tôi đã đòi lại nhưng cô kiên quyết không trả và có thái độ không đúng mực. Bây giờ, bà tôi không còn bất kỳ giấy tờ tùy thân nào cả.

Vậy, mong luật sư chỉ cho tôi các bước để lấy lại giấy tờ cho bà cũng như giúp bà làm di chúc để lại tài sản cho tôi? Tôi xin chân thành cảm ơn!"

- Luật sư tư vấn:

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, trường hợp một người mất mà không để lại di chúc thì tài sản của người đó sẽ được chia theo pháp luật. Tuy nhiên, khi người mất có để lại di chúc thì di chúc này sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

• Trường hợp của bạn, khi ông nội mất mà không để lại di chúc, phần tài sản của ông sẽ được chia thừa kế theo pháp luật. Căn cứ vào Điều 651 của Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: bà nội, các con của ông (bao gồm bố của bạn dù đã mất, quyền thừa kế sẽ được chuyển cho bạn và các anh chị em của bạn theo nguyên tắc thừa kế thế vị). Do vậy, phần tài sản của ông nội bạn phải được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất.

• Về việc lấy lại giấy tờ: Trường hợp cô của bạn giữ toàn bộ giấy tờ và không đồng ý trả, bạn và bà nội cần làm đơn yêu cầu cơ quan công an hoặc tòa án can thiệp để lấy lại giấy tờ. Bạn có thể liên hệ với ủy ban nhân dân cấp xã, phường hoặc cơ quan công an địa phương để được hỗ trợ giải quyết.

• Về việc lập di chúc: Khi đã lấy lại được giấy tờ, bà nội bạn có thể đến cơ quan công chứng hoặc ủy ban nhân dân cấp xã, phường để lập di chúc, chuyển phần tài sản mà bà đang sở hữu cho bạn. Di chúc cần được công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo tính hợp pháp.

2. Giải Quyết Tranh Chấp Tài Sản Thừa Kế Khi Không Có Di Chúc

Tranh chấp tài sản thừa kế xảy ra khi không có di chúc hoặc các bên thừa kế không đồng ý với nội dung di chúc. Dưới đây là một tình huống cụ thể liên quan đến tranh chấp thừa kế mà nhiều người thường gặp phải.

- Câu hỏi từ người đọc:

"Bà A không chồng, không con, có hai người chị ruột là bà B và bà C. Khi còn sống, bà A có một thửa đất và căn nhà trên đất. Năm 2009, bà A mất mà không để lại di chúc, năm 2017 bà B cũng mất. Hiện anh H là con của bà B đã chuyển về sống trong căn nhà đó từ năm 2012 để hương khói cho bà A. Bây giờ, anh H muốn chuyển quyền sở hữu căn nhà và thửa đất sang tên mình. Bà C và các anh em khác trong gia đình đều đồng ý cho anh H thừa kế phần tài sản này. Vậy thủ tục cần làm là gì?"

- Luật sư tư vấn:

Trong trường hợp này, khi bà A mất không để lại di chúc, phần tài sản của bà A sẽ được chia theo pháp luật cho những người thừa kế thuộc hàng thứ hai, bao gồm bà B và bà C (theo Điều 651 của Bộ luật Dân sự 2015). Vì bà B đã mất, phần thừa kế của bà B sẽ được chia cho các con của bà (theo Điều 652 về thừa kế thế vị).

Nếu các bên thừa kế đều đồng ý cho anh H được hưởng phần tài sản này, cần phải lập một văn bản thỏa thuận chia di sản thừa kế, có chữ ký của tất cả các bên thừa kế và được công chứng hoặc chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã/phường.

Sau đó, anh H cần làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất tại cơ quan đăng ký đất đai. Hồ sơ bao gồm:

• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
• Văn bản thỏa thuận chia di sản thừa kế có công chứng.
• Giấy tờ cá nhân của anh H.
• Đơn đề nghị đăng ký biến động đất đai.

3. Cách Phân Chia Tài Sản Bán Nhà Khi Ông/Bà Không Lập Di Chúc

- Câu hỏi từ người đọc:

"Hiện nhà tôi đang ở là do ông bà để lại nhưng không lập di chúc. Ông bà có 4 người con trai và 1 người con gái. Một người con trai đã qua đời nhưng vẫn còn vợ và con. Nếu bán nhà thì tài sản sẽ được chia như thế nào? Xin cảm ơn luật sư!"

- Luật sư tư vấn:

Trong trường hợp này, vì ông bà không lập di chúc, tài sản của ông bà sẽ được chia theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 về thừa kế theo pháp luật.

Cụ thể, theo Điều 651, tài sản thừa kế sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm: vợ hoặc chồng, các con đẻ, con nuôi của người để lại di sản.

• Nếu một người con đã qua đời trước thời điểm mở thừa kế (trước khi ông/bà mất), phần di sản của người con đó sẽ được chuyển cho con của họ (theo Điều 652 về thừa kế thế vị).

• Nếu người con đã qua đời sau thời điểm mở thừa kế, họ vẫn được hưởng phần di sản, và phần này sẽ được chia cho những người thừa kế của họ.

Trong trường hợp này, ngôi nhà sẽ được chia đều cho các con của ông bà, bao gồm phần của người con đã mất được chia cho vợ và con của họ. Nếu tất cả các bên đồng ý bán nhà, tiền bán nhà sẽ được chia theo tỷ lệ phần thừa kế mà mỗi người được hưởng.

4. Kết Luận

Việc chia thừa kế không để lại di chúc thường phức tạp và dễ dẫn đến tranh chấp nếu không có sự đồng thuận giữa các thành viên trong gia đình. Để tránh những mâu thuẫn không đáng có, việc lập di chúc là cần thiết để thể hiện rõ ràng ý chí của người để lại di sản. Trong trường hợp không có di chúc, việc phân chia tài sản sẽ được thực hiện theo pháp luật, đảm bảo quyền lợi cho tất cả các bên thừa kế.