Quyền của các bên khi đình công là gì?

1. Đình Công Là Gì?

Theo Bộ luật Lao động năm 2019, đình công được định nghĩa là hành động ngừng việc tạm thời, tự nguyện và có tổ chức của người lao động. Mục đích của đình công là nhằm đạt được các yêu cầu trong quá trình giải quyết tranh chấp lao động tập thể. Hành động này được tổ chức và lãnh đạo bởi tổ chức đại diện người lao động có quyền thương lượng tập thể.

Đình công không chỉ thể hiện ý chí và nguyện vọng của tập thể người lao động mà còn là công cụ thúc đẩy sự công bằng trong quan hệ lao động, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.

2. Quyền Của Các Bên Trước và Trong Quá Trình Đình Công

Quyền lợi và trách nhiệm của các bên liên quan trước và trong đình công được quy định rõ tại Điều 203 Bộ luật Lao động 2019. Dưới đây là các quyền cụ thể:

2.1. Quyền Của Cả Hai Bên

• Tiếp tục thỏa thuận để giải quyết nội dung tranh chấp lao động tập thể.
• Đề nghị hòa giải viên lao động hoặc Hội đồng trọng tài lao động tiến hành hòa giải, giải quyết tranh chấp lao động.

Điều này thể hiện rõ nguyên tắc ưu tiên hòa giải, thương lượng để hạn chế các hậu quả tiêu cực của đình công.

2.2. Quyền Của Tổ Chức Đại Diện Người Lao Động

- Tổ chức đại diện người lao động có quyền:

• Rút quyết định đình công nếu cuộc đình công chưa diễn ra.
• Chấm dứt đình công nếu cuộc đình công đang diễn ra.
• Yêu cầu Tòa án tuyên bố cuộc đình công là hợp pháp.

- Việc rút quyết định hoặc chấm dứt đình công thường xảy ra khi:

• Các bên đạt được thỏa thuận.
• Tổ chức đại diện người lao động nhận thấy việc đình công không mang lại hiệu quả như mong đợi.

2.3. Quyền Của Người Sử Dụng Lao Động

Người sử dụng lao động cũng có các quyền sau:

• Chấp nhận toàn bộ hoặc một phần yêu cầu và thông báo bằng văn bản cho tổ chức đại diện người lao động.
• Đóng cửa tạm thời nơi làm việc nếu không đủ điều kiện duy trì hoạt động hoặc để bảo vệ tài sản.
• Yêu cầu Tòa án tuyên bố cuộc đình công là bất hợp pháp khi phát hiện các vi phạm về quy trình tổ chức đình công.

Quyền đóng cửa tạm thời nơi làm việc giúp người sử dụng lao động bảo vệ tài sản doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh một số cuộc đình công bị lợi dụng để thực hiện hành vi phá hoại.

3. Tiền Lương và Quyền Lợi Của Người Lao Động Trong Thời Gian Đình Công

Trong thời gian đình công, quy định về tiền lương và quyền lợi của người lao động được áp dụng như sau:

• Người lao động không tham gia đình công nhưng phải ngừng việc sẽ được trả lương ngừng việc và các quyền lợi khác theo quy định pháp luật.
• Người lao động tham gia đình công không được trả lương hoặc hưởng các quyền lợi như đối tượng không tham gia đình công, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Quy định này từng gây nhiều tranh cãi vì nó được cho là đi ngược lại nguyên tắc "lao động có trả công". Đặc biệt, khi các cuộc đình công thường bắt nguồn từ những vấn đề như tiền lương thấp, điều này có thể dẫn đến sự bất bình đẳng giữa hai nhóm lao động và ảnh hưởng đến hiệu quả giải quyết tranh chấp.

4. Các Hành Vi Bị Cấm Trước, Trong và Sau Khi Đình Công

- Bộ luật Lao động 2019 quy định 6 nhóm hành vi bị nghiêm cấm trước, trong và sau đình công. Các hành vi này áp dụng cho cả:

• Tập thể lao động và tổ chức lãnh đạo đình công.
• Người sử dụng lao động và các bên liên quan khác.

- Các hành vi bị nghiêm cấm bao gồm:

• Xúi giục, lôi kéo, ép buộc người lao động đình công trái pháp luật.
• Phá hoại tài sản của doanh nghiệp hoặc gây mất an toàn công cộng.
• Phân biệt đối xử, trả thù hoặc thao túng tổ chức đại diện người lao động.

Tuy nhiên, các hành vi mang tính tinh vi như phân biệt đối xử hay thao túng tổ chức công đoàn vẫn khó phát hiện và xử lý trong thực tế. Điều này phụ thuộc vào năng lực của tổ chức đại diện người lao động và sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng.

5. Đóng Cửa Tạm Thời Nơi Làm Việc

Quyền đóng cửa tạm thời nơi làm việc lần đầu được quy định tại Bộ luật Lao động 2012 và tiếp tục được khẳng định trong Bộ luật Lao động 2019.

- Quyền này cho phép người sử dụng lao động:

• Từ chối cho người lao động vào làm việc khi xảy ra đình công.
• Bảo vệ tài sản và duy trì trật tự trong doanh nghiệp.

- Theo quy định:

• Trước khi đóng cửa tạm thời, người sử dụng lao động phải thông báo ít nhất 03 ngày làm việc cho tổ chức đại diện người lao động và cơ quan chức năng liên quan.

- So sánh với pháp luật quốc tế:

• Tại Đức, đóng cửa doanh nghiệp được xem là "vũ khí tự vệ" hợp pháp của giới chủ.
• Tại Pháp, hành động này không được coi là quyền hợp pháp nhưng vẫn được chấp nhận trong một số trường hợp nhất định.

Việt Nam áp dụng quy định này để cân bằng lợi ích, đảm bảo mục tiêu thúc đẩy quan hệ lao động ổn định và bảo vệ quyền lợi của các bên.

6. Kết Luận

Đình công là một hành động mang tính chất tập thể và là quyền quan trọng của người lao động. Tuy nhiên, việc thực hiện đình công cần tuân thủ các quy định pháp luật để đảm bảo sự công bằng và quyền lợi cho cả hai bên. Đồng thời, việc thương lượng và hòa giải vẫn được ưu tiên hàng đầu để xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa, và ổn định trong doanh nghiệp.