Hợp đồng bảo hiểm tài sản và các quy định pháp lý liên quan đến việc yêu cầu bồi hoàn thiệt hại từ người thứ ba

Việc hiểu rõ các quy định pháp lý liên quan đến hợp đồng bảo hiểm tài sản, đặc biệt là vấn đề yêu cầu người thứ ba có lỗi gây thiệt hại bồi hoàn lại giá trị tài sản cho người được bảo hiểm là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ cung cấp cho quý khách hàng thông tin chi tiết về hợp đồng bảo hiểm tài sản, các trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm không thanh toán tiền bảo hiểm và quyền yêu cầu bồi hoàn từ người thứ ba gây thiệt hại.

1. Hợp đồng bảo hiểm tài sản và đối tượng bảo hiểm

Theo quy định tại Điều 4, Khoản 16 của Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, có hiệu lực từ ngày 01/01/2023, hợp đồng bảo hiểm được định nghĩa là một thỏa thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm có thể là công ty bảo hiểm trong nước hoặc chi nhánh của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài. Theo đó, bên mua bảo hiểm có nghĩa vụ đóng phí bảo hiểm, còn doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm chi trả tiền bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Đây là bản chất của hợp đồng bảo hiểm, bao gồm nhiều loại hình, trong đó có bảo hiểm tài sản.

Đối với hợp đồng bảo hiểm tài sản, theo Khoản 1 Điều 15 của Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, hợp đồng bảo hiểm tài sản là một dạng hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ, trong đó bên mua bảo hiểm cam kết đóng phí bảo hiểm và nhận được sự bảo vệ tài chính từ doanh nghiệp bảo hiểm nếu tài sản của họ bị mất mát hoặc hư hỏng. Đối tượng bảo hiểm tài sản là các tài sản có giá trị, được quy định trong Bộ luật Dân sự như nhà cửa, xe cộ, máy móc, thiết bị và các tài sản khác có thể được bảo hiểm.

2. Doanh nghiệp bảo hiểm không trả tiền bảo hiểm trong các trường hợp nào?

Mặc dù hợp đồng bảo hiểm tài sản giúp bảo vệ người được bảo hiểm khỏi các rủi ro, nhưng không phải trong tất cả các tình huống, doanh nghiệp bảo hiểm đều có nghĩa vụ chi trả tiền bảo hiểm. Theo Điều 40 của Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, có hiệu lực từ ngày 01/01/2023, các trường hợp mà công ty bảo hiểm không trả tiền bảo hiểm bao gồm:

• Tự tử của người được bảo hiểm trong vòng hai năm kể từ ngày đóng phí bảo hiểm đầu tiên hoặc từ ngày hợp đồng bảo hiểm được khôi phục.
• Chết do lỗi cố ý của bên mua bảo hiểm hoặc người thụ hưởng.
• Chết hoặc thương tật vĩnh viễn do hành vi cố ý của người được bảo hiểm, bên mua bảo hiểm hoặc người thụ hưởng.
• Chết do thi hành án tử hình.
• Các trường hợp loại trừ khác được quy định rõ trong hợp đồng bảo hiểm.

Công ty bảo hiểm cũng không có nghĩa vụ chi trả tiền bảo hiểm khi có các điều kiện loại trừ rõ ràng trong hợp đồng, ví dụ như khi người được bảo hiểm vi phạm các quy định về phòng ngừa rủi ro hoặc thực hiện hành vi gian lận. Trong những trường hợp này, công ty bảo hiểm có quyền từ chối chi trả tiền bảo hiểm.

3. Quy định về yêu cầu bồi hoàn của người thứ ba có lỗi gây thiệt hại

Một trong những quyền quan trọng của doanh nghiệp bảo hiểm được quy định tại Điều 20 của Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022 là quyền yêu cầu người thứ ba có lỗi gây thiệt hại bồi hoàn lại số tiền mà doanh nghiệp bảo hiểm đã chi trả cho người được bảo hiểm. Điều này đặc biệt quan trọng trong các tình huống thiệt hại tài sản do hành vi của bên thứ ba, chẳng hạn như khi tài sản của người được bảo hiểm bị phá hủy hoặc mất mát do một vụ tai nạn giao thông mà lỗi thuộc về người khác.

Cụ thể, nếu có sự kiện bảo hiểm xảy ra và doanh nghiệp bảo hiểm đã chi trả tiền bảo hiểm cho người được bảo hiểm, công ty bảo hiểm có quyền yêu cầu bên gây ra thiệt hại (người thứ ba) hoàn trả lại số tiền mà công ty đã chi trả. Việc này giúp bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan và giảm thiểu tổn thất cho doanh nghiệp bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm cũng có quyền yêu cầu bên mua bảo hiểm cung cấp các thông tin và tài liệu cần thiết để thực hiện yêu cầu bồi hoàn này.

Điều 54 của Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022 quy định chi tiết về quyền chuyển nhượng yêu cầu bồi hoàn từ người thứ ba. Trong trường hợp người thứ ba gây thiệt hại, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ thực hiện quyền yêu cầu bồi hoàn số tiền bảo hiểm đã chi trả, và người được bảo hiểm phải chuyển quyền yêu cầu bồi hoàn cho doanh nghiệp bảo hiểm để doanh nghiệp thực hiện quyền này.

4. Trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm không có quyền yêu cầu bồi hoàn

Mặc dù doanh nghiệp bảo hiểm có quyền yêu cầu người thứ ba bồi hoàn tiền bảo hiểm trong hầu hết các trường hợp, nhưng theo Điều 54, Khoản 3 của Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm không có quyền yêu cầu bồi hoàn trong một số tình huống đặc biệt. Cụ thể:

• Cha mẹ, vợ chồng hoặc con cái của người được bảo hiểm sẽ không bị yêu cầu bồi hoàn số tiền bảo hiểm, trừ khi họ cố ý gây ra thiệt hại.
• Trong các trường hợp như vậy, doanh nghiệp bảo hiểm không thể yêu cầu bồi hoàn từ các thành viên trong gia đình của người được bảo hiểm nếu thiệt hại không phải do hành vi cố ý gây ra.

Điều này nhằm đảm bảo tính công bằng và tránh các tranh chấp không đáng có trong gia đình hoặc giữa những người thân. Tuy nhiên, nếu người thân của người được bảo hiểm có hành vi gây ra tổn thất một cách cố ý, họ vẫn phải chịu trách nhiệm và có nghĩa vụ bồi hoàn.

Kết luận

Việc hiểu rõ về hợp đồng bảo hiểm tài sản và các quy định pháp lý liên quan giúp các bên liên quan, đặc biệt là bên mua bảo hiểm, bảo vệ quyền lợi của mình trong các tình huống rủi ro. Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền yêu cầu người thứ ba bồi hoàn khi gây thiệt hại tài sản, tuy nhiên cũng có những trường hợp ngoại lệ, như khi người thứ ba là thành viên trong gia đình của người được bảo hiểm. Để đảm bảo quyền lợi, các bên cần thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình và tham khảo các quy định chi tiết trong hợp đồng bảo hiểm cũng như pháp luật hiện hành.