Sử dụng lao động người nước ngoài có những quy định mới nào?

1. Lý do cần ban hành quy định mới về sử dụng lao động nước ngoài

Trong bối cảnh hiện nay, việc ban hành quy định mới về sử dụng lao động nước ngoài trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Tình hình sử dụng lao động nước ngoài đã cho thấy những ưu điểm rõ rệt, như sự bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành nghề đặc thù, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích này, cũng xuất hiện nhiều hạn chế và vấn đề phát sinh, như việc quản lý lỏng lẻo, thiếu minh bạch, dẫn đến tình trạng lao động nước ngoài không được bảo vệ quyền lợi, và đôi khi gây ra sự cạnh tranh không lành mạnh với lao động nội địa.

Bối cảnh kinh tế - xã hội hiện tại đang có những thay đổi mạnh mẽ. Sự hội nhập quốc tế sâu rộng đang tạo ra nhu cầu ngày càng tăng về lao động có kỹ năng cao, điều này đặt ra thách thức cho các quốc gia trong việc thu hút và quản lý nguồn nhân lực này một cách hiệu quả. Để đáp ứng được nhu cầu thực tiễn, mục tiêu của việc ban hành quy định mới chính là quản lý chặt chẽ việc sử dụng lao động nước ngoài, từ đó đảm bảo rằng người lao động nước ngoài được bảo vệ quyền lợi hợp pháp và bình đẳng. Đồng thời, các quy định mới sẽ góp phần tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh trên thị trường lao động, giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong nước và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

2. Quy định mới về sử dụng lao động người nước ngoài

Người sử dụng lao động muốn tuyển dụng lao động nước ngoài phải tuân thủ các trình tự, thủ tục được quy định rõ ràng tại Điều 4 Nghị định 152/2020/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 2 Điều 1 Nghị định 70/2023/NĐ-CP. Đầu tiên, trước ít nhất 15 ngày kể từ ngày dự kiến sử dụng lao động nước ngoài, người sử dụng lao động (trừ nhà thầu) cần xác định nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài cho từng vị trí công việc mà lao động Việt Nam không thể đáp ứng. Điều này phải được báo cáo giải trình với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội nơi lao động nước ngoài dự kiến làm việc, sử dụng Mẫu số 01/PLI trong Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị định.

Trong quá trình thực hiện, nếu có sự thay đổi về nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài, bao gồm vị trí, chức danh công việc, hình thức làm việc, số lượng và địa điểm, người sử dụng lao động cần phải báo cáo kịp thời theo Mẫu số 02/PLI, cũng trước ít nhất 15 ngày. Đặc biệt, trong những trường hợp quy định tại các khoản 3, 4, 5, 6 và 8 Điều 154 của Bộ luật Lao động, người sử dụng lao động không cần phải thực hiện xác định nhu cầu này.

Từ ngày 01/01/2024, việc thông báo tuyển dụng lao động Việt Nam cho các vị trí dự kiến tuyển dụng lao động nước ngoài sẽ được thực hiện qua Cổng thông tin điện tử của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc Cổng thông tin điện tử của các trung tâm dịch vụ việc làm địa phương, trong thời gian tối thiểu 15 ngày. Nội dung thông báo này phải đầy đủ các thông tin về vị trí, chức danh công việc, mô tả công việc, số lượng, yêu cầu về trình độ, kinh nghiệm, mức lương, thời gian và địa điểm làm việc. Nếu không tuyển được lao động Việt Nam cho các vị trí đó, người sử dụng lao động có trách nhiệm xác định nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài theo quy định đã nêu.

Cuối cùng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ có văn bản chấp thuận hoặc không chấp thuận việc sử dụng lao động nước ngoài cho từng vị trí công việc trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận được báo cáo giải trình hoặc báo cáo về thay đổi nhu cầu sử dụng. Qua đó, quy định này không chỉ đảm bảo tính minh bạch trong việc sử dụng lao động nước ngoài mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi của cả người lao động nước ngoài lẫn lao động trong nước.

3. Các hình thức người lao động nước ngoài được làm việc tại Việt Nam

Theo khoản 1 Điều 2 Nghị định 152/2020/NĐ-CP, lao động nước ngoài được định nghĩa là công dân của các quốc gia khác đến làm việc tại Việt Nam theo nhiều hình thức khác nhau, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút nguồn nhân lực quốc tế. Các hình thức làm việc này bao gồm việc thực hiện hợp đồng lao động, cho phép người lao động nước ngoài ký kết hợp đồng trực tiếp với các doanh nghiệp tại Việt Nam. Bên cạnh đó, hình thức di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp cũng rất phổ biến, giúp các công ty đa quốc gia dễ dàng chuyển giao nhân lực từ các chi nhánh ở nước ngoài về Việt Nam.

Ngoài ra, lao động nước ngoài cũng có thể tham gia thực hiện các loại hợp đồng hoặc thỏa thuận liên quan đến các lĩnh vực kinh tế, thương mại, tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, khoa học kỹ thuật, văn hóa, thể thao, giáo dục, giáo dục nghề nghiệp và y tế. Việc cung cấp dịch vụ theo hợp đồng hoặc chào bán dịch vụ cũng là một trong những hình thức được pháp luật Việt Nam công nhận. Đặc biệt, lao động nước ngoài làm việc cho các tổ chức phi chính phủ, tổ chức quốc tế tại Việt Nam, cũng như tình nguyện viên, đều thuộc diện được phép làm việc theo quy định.

Thêm vào đó, những cá nhân chịu trách nhiệm thành lập hiện diện thương mại, nhà quản lý, giám đốc điều hành, chuyên gia và lao động kỹ thuật cũng được xem là lao động nước ngoài. Họ có vai trò quan trọng trong việc phát triển các dự án, gói thầu tại Việt Nam. Cuối cùng, thân nhân của thành viên cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam cũng được phép làm việc theo quy định tại các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia. Qua đó, quy định này không chỉ tạo ra sự linh hoạt cho thị trường lao động mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Theo Nghị định 70/2023/NĐ-CP, thời gian xác định nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài đã được rút ngắn từ 30 ngày xuống còn 15 ngày kể từ ngày dự kiến sử dụng. Đây là một bước đi quan trọng nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp trong quá trình tiếp cận và tuyển dụng lao động nước ngoài. Sự thay đổi này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian cho người sử dụng lao động mà còn làm tăng tính linh hoạt và khả năng đáp ứng nhu cầu nhân lực trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng cạnh tranh.

Bên cạnh việc rút ngắn thời gian, Nghị định 70/2023 còn sửa đổi các mẫu biểu liên quan, cụ thể là Mẫu số 01/PLI và Mẫu số 02/PLI trong Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị định 152/2020/NĐ-CP. Việc điều chỉnh này nhằm đảm bảo tính đồng bộ và cập nhật các thông tin cần thiết, từ đó giúp quá trình báo cáo và giải trình của các doanh nghiệp trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Những thay đổi này không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý lao động nước ngoài mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế, tạo ra môi trường làm việc thuận lợi cho cả lao động nước ngoài lẫn lao động nội địa.

4. Tác động của quy định mới

Quy định mới về sử dụng lao động nước ngoài đã mang lại nhiều tác động tích cực đến các bên liên quan. Đối với người lao động nước ngoài, những quy định này giúp tạo ra một môi trường làm việc tốt hơn và bảo vệ quyền lợi của họ, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và sự hài lòng trong công việc. Việc xác định rõ ràng quyền lợi và nghĩa vụ cũng giúp họ an tâm hơn khi làm việc tại Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho sự hòa nhập và phát triển nghề nghiệp.

Đối với người sử dụng lao động, quy định mới đảm bảo rằng họ tuân thủ pháp luật một cách chặt chẽ hơn, giảm thiểu rủi ro trong quá trình tuyển dụng và sử dụng lao động nước ngoài. Việc có những hướng dẫn cụ thể và thời gian xử lý nhanh chóng giúp các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn, đồng thời nâng cao uy tín và trách nhiệm xã hội của họ.

Cuối cùng, đối với chính phủ, việc ban hành quy định mới là một bước đi quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về lao động nước ngoài. Điều này không chỉ giúp nâng cao khả năng quản lý và giám sát lao động nước ngoài mà còn tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn cho tất cả các doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

5. Kết luận

Tóm lại, quy định mới về sử dụng lao động nước ngoài không chỉ mang lại lợi ích cho người lao động, người sử dụng lao động mà còn cho cả nền kinh tế nói chung. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực tại Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của đất nước trong tương lai. Việc hoàn thiện các quy định này sẽ góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy sự hội nhập và phát triển kinh tế, xã hội một cách bền vững và hiệu quả.