Thành lập doanh nghiệp trong hợp tác xã có được không?

1. Hợp tác xã có được phép thành lập doanh nghiệp hay không?

Theo quy định tại Điều 18 Nghị định 113/2024/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 01/11/2024, HTX và liên hiệp HTX được phép thành lập doanh nghiệp, góp vốn, hoặc mua cổ phần tại các doanh nghiệp nhằm:

• Hỗ trợ hoạt động của HTX,
• Tăng cường liên kết kinh tế,
• Thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ của HTX.

Tuy nhiên, việc này phải tuân thủ các điều kiện quan trọng sau:

• Ngành nghề liên quan chặt chẽ: Doanh nghiệp được thành lập hoặc nhận vốn góp phải hoạt động trong lĩnh vực có liên hệ mật thiết với ngành nghề kinh doanh mà HTX đã đăng ký.
• Quản lý nguồn vốn minh bạch: Nguồn vốn sử dụng phải được Đại hội thành viên thông qua và tuân thủ Luật Hợp tác xã 2023.
• Quy định về thu nhập: Các khoản thu nhập từ doanh nghiệp mà HTX đầu tư phải được phân bổ rõ ràng, bao gồm việc trích lập quỹ chung không chia theo tỷ lệ quy định, đảm bảo tính minh bạch và lợi ích của các thành viên.

Như vậy, HTX hoàn toàn có quyền thành lập doanh nghiệp hoặc tham gia góp vốn nếu đáp ứng các điều kiện trên.

2. Hợp tác xã được thành lập doanh nghiệp hoạt động trong những lĩnh vực nào?

- Căn cứ Nghị định 113/2024/NĐ-CP, HTX chỉ được phép thành lập doanh nghiệp trong các lĩnh vực có liên quan đến ngành nghề mà HTX đã đăng ký. Quy định này đảm bảo:

• Sự phù hợp và hợp lý giữa hoạt động của HTX và doanh nghiệp, tránh rủi ro lấn sân sang các ngành không thuộc thế mạnh của HTX.
• Tăng cường liên kết nội bộ, tạo sự hỗ trợ lẫn nhau giữa HTX và doanh nghiệp.

- Các nhóm ngành cụ thể HTX có thể tham gia:

+ Lĩnh vực nông nghiệp:

• Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản.
• Khai thác muối.
• Các hoạt động liên quan đến bảo vệ và chăm sóc tài nguyên thiên nhiên, sản xuất nông sản, lâm sản và thủy sản.

+ Lĩnh vực công nghiệp - xây dựng:

• Khai khoáng, công nghiệp chế biến chế tạo.
• Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng.
• Xây dựng cơ sở hạ tầng, xử lý rác thải và bảo vệ môi trường.

+ Lĩnh vực tài chính - ngân hàng - bảo hiểm:

• Cung cấp các dịch vụ tài chính, bảo hiểm nhằm bảo vệ tài sản và giảm thiểu rủi ro cho các thành viên HTX.

+ Lĩnh vực thương mại - dịch vụ và các ngành khác:

• Bán buôn, bán lẻ, sửa chữa phương tiện vận tải.
• Vận tải, kho bãi, dịch vụ lưu trú và ăn uống.
• Kinh doanh bất động sản, khoa học và công nghệ, y tế, giáo dục, nghệ thuật giải trí.

Những lĩnh vực này giúp HTX mở rộng hoạt động kinh doanh, đảm bảo tính liên kết chặt chẽ, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế và quyền lợi của các thành viên.

3. Ưu đãi thuế, phí và lệ phí khi hợp tác xã thành lập doanh nghiệp

Căn cứ Điều 22 Luật Hợp tác xã 2023, các chính sách thuế, phí và lệ phí dành cho HTX được thiết kế nhằm hỗ trợ sự phát triển lâu dài:

- Ưu đãi về thuế:

• Ưu đãi thuế cao nhất: HTX được áp dụng mức thuế suất ưu đãi nhất trong cùng lĩnh vực, ngành nghề và địa bàn hoạt động.
• Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN):
  • Thu nhập từ giao dịch nội bộ giữa các thành viên HTX.
  • Thu nhập từ hoạt động liên kết theo chuỗi giá trị hoặc các mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn.
  • Thu nhập hình thành quỹ chung không chia và tài sản chung không chia của HTX.

- Ưu đãi về phí và lệ phí:

• Miễn lệ phí đăng ký và phí công bố nội dung đăng ký.
• Giảm lệ phí môn bài, giảm chi phí hoạt động thường niên.
• Miễn lệ phí trước bạ khi chuyển quyền sử dụng đất hoặc sở hữu tài sản góp vốn vào HTX.

Những chính sách này không chỉ giúp HTX giảm gánh nặng tài chính mà còn khuyến khích phát triển bền vững, thúc đẩy mô hình kinh tế tập thể.

4. Kết luận

Hợp tác xã không chỉ là tổ chức kinh tế gắn kết các cá nhân mà còn có thể trở thành một "cánh tay nối dài" cho hoạt động kinh doanh thông qua việc thành lập doanh nghiệp. Việc tận dụng các ưu đãi pháp lý và chính sách hỗ trợ sẽ giúp HTX nâng cao năng lực cạnh tranh, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội.