Trách Nhiệm Của Người Đại Diện Theo Pháp Luật Khi Gây Thiệt Hại Cho Công Ty: Quy Định Và Hệ Quả Pháp Lý

Họ đóng vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp với bên ngoài và đảm nhận nhiều trách nhiệm pháp lý quan trọng. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Nếu người đại diện gây thiệt hại cho công ty, trách nhiệm của họ sẽ như thế nào? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các quy định liên quan, giúp bạn hiểu rõ hơn về trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của người đại diện theo pháp luật khi xảy ra những sự cố gây thiệt hại.

1. Người đại diện theo pháp luật là ai?

Theo Khoản 1 Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là cá nhân được doanh nghiệp chỉ định để thực hiện các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch. Người đại diện có vai trò đại diện doanh nghiệp trong các quan hệ pháp luật, bao gồm tố tụng, ký kết hợp đồng và các hoạt động kinh doanh khác.

Trong thực tế, mỗi doanh nghiệp đều có ít nhất một người đại diện theo pháp luật. Tuy nhiên, ở các loại hình doanh nghiệp như công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH), có thể có nhiều hơn một người đại diện. Điều lệ công ty sẽ quy định rõ danh sách người đại diện, chức danh và phạm vi quyền hạn của từng người.

2. Trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật

Theo Điều 13 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật có những trách nhiệm cụ thể như sau:

• Thực hiện nghĩa vụ trung thực và cẩn trọng: Người đại diện phải hành động vì lợi ích của công ty, không được sử dụng chức vụ để tư lợi cá nhân hoặc phục vụ lợi ích cho bên thứ ba.
• Trung thành với doanh nghiệp: Họ phải bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, không được sử dụng thông tin, bí mật kinh doanh hoặc tài sản công ty vào mục đích cá nhân khi chưa có sự đồng ý.
• Thông báo kịp thời, đầy đủ: Người đại diện có trách nhiệm báo cáo đầy đủ thông tin liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp. Việc thông tin sai lệch hoặc không báo cáo đúng thời hạn có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
• Chịu trách nhiệm về thiệt hại: Nếu người đại diện vi phạm trách nhiệm của mình và gây thiệt hại cho doanh nghiệp, họ sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân đối với những tổn thất đó.

3. Trách nhiệm khi gây thiệt hại cho công ty

Khi người đại diện gây thiệt hại, trách nhiệm của họ được quy định cụ thể trong Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020 và các quy định pháp luật dân sự. Dưới đây là những điểm nổi bật:

• Liên đới chịu trách nhiệm: Nếu doanh nghiệp có nhiều người đại diện và không phân định rõ phạm vi quyền hạn trong điều lệ, tất cả người đại diện đều phải chịu trách nhiệm liên đới đối với thiệt hại gây ra.
• Quy định về việc ủy quyền: Người đại diện khi xuất cảnh khỏi Việt Nam phải ủy quyền cho cá nhân khác để đảm bảo các hoạt động của doanh nghiệp không bị gián đoạn. Trong trường hợp không thực hiện việc ủy quyền hoặc vi phạm quy định, họ phải chịu trách nhiệm về mọi thiệt hại phát sinh.
• Trách nhiệm dân sự: Người đại diện vượt quá phạm vi quyền hạn khi ký kết giao dịch có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 143 Bộ luật Dân sự 2015.

4. Quy định khi thực hiện giao dịch vượt quá phạm vi đại diện

Theo Điều 143 Bộ luật Dân sự 2015, nếu người đại diện thực hiện giao dịch vượt quá phạm vi được ủy quyền mà không có sự đồng ý của doanh nghiệp, họ có thể phải đối mặt với các hậu quả sau:

• Giao dịch vô hiệu: Nếu bên giao dịch không biết hoặc không thể biết về việc vượt quá thẩm quyền, giao dịch có thể bị hủy bỏ.
• Chịu trách nhiệm bồi thường: Người đại diện và bên giao dịch nếu cố ý vi phạm sẽ phải chịu trách nhiệm liên đới trong việc bồi thường thiệt hại cho doanh nghiệp.
• Trách nhiệm cá nhân: Trường hợp người đại diện lạm dụng chức vụ để tư lợi, doanh nghiệp có quyền khởi kiện yêu cầu bồi thường.

5. Quyền khởi kiện người đại diện gây thiệt hại

Theo Điều 72 Luật Doanh nghiệp 2020, thành viên công ty hoặc cổ đông có quyền khởi kiện người đại diện nếu họ thực hiện hành vi gây thiệt hại. Các hành vi vi phạm có thể bao gồm:

• Không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ hoặc thực hiện trái pháp luật.
• Sử dụng thông tin hoặc tài sản doanh nghiệp để phục vụ mục đích cá nhân.
• Vi phạm các nghị quyết, quyết định của Hội đồng thành viên hoặc Đại hội đồng cổ đông.

Quy trình khởi kiện sẽ tuân theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. Chi phí khởi kiện sẽ được tính vào chi phí của công ty, trừ khi yêu cầu khởi kiện bị bác bỏ.

6. Lưu ý khi lựa chọn người đại diện theo pháp luật

Doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng khi chọn người đại diện để hạn chế rủi ro. Các yếu tố cần xem xét bao gồm:

• Trình độ chuyên môn: Người đại diện cần có kiến thức pháp lý và hiểu biết sâu rộng về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
• Uy tín và đạo đức: Một người đại diện có đạo đức nghề nghiệp tốt sẽ giúp doanh nghiệp tránh được những tranh chấp không đáng có.
• Khả năng quản lý rủi ro: Người đại diện phải biết đánh giá và quản lý rủi ro trong các giao dịch và hoạt động kinh doanh.

7. Kết luận

Trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật không chỉ đơn thuần là thực hiện các quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp mà còn bao gồm cả việc bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp. Khi gây thiệt hại, người đại diện phải chịu trách nhiệm cá nhân và có thể đối mặt với các chế tài pháp lý. Vì vậy, doanh nghiệp cần có sự lựa chọn đúng đắn và quản lý chặt chẽ người đại diện để hạn chế rủi ro.

Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về trách nhiệm của người đại diện theo pháp luật trong doanh nghiệp.