Xử lý vi phạm về bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước

Tầng đất mặt có vai trò cung cấp dinh dưỡng và tạo điều kiện thuận lợi cho cây lúa phát triển, từ đó góp phần đảm bảo sản lượng và chất lượng lúa gạo, duy trì an ninh lương thực. Chính vì vậy, các hành vi vi phạm về bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước luôn được quy định và xử lý nghiêm ngặt nhằm bảo vệ tài nguyên này.

1. Thế nào là tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước?

1.1. Đất trồng lúa là gì?

Đất trồng lúa là loại đất có điều kiện tự nhiên, tính chất vật lý và hóa học phù hợp cho việc trồng lúa nước. Đất trồng lúa nước được phân loại thành ba nhóm:

• Đất chuyên trồng lúa nước (LUC): Đây là loại đất được sử dụng để trồng lúa từ hai vụ trở lên mỗi năm, bao gồm cả ruộng bậc thang. Đất này có thể trồng xen kẽ cây hàng năm khác hoặc không sử dụng tạm thời do khó khăn bất khả kháng.

• Đất trồng lúa nước còn lại (LUK): Loại đất này trồng một vụ lúa mỗi năm, nhưng trong điều kiện thuận lợi có thể trồng thêm một vụ khác.

• Đất trồng lúa nương (LUN): Loại đất này được dùng để trồng lúa trên sườn đồi hoặc núi dốc, từ một vụ trở lên và có thể trồng luân canh với cây hàng năm khác.

1.2. Tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước là gì?

Theo Điều 3, Nghị định 35/2015/NĐ-CP, tầng đất mặt được hiểu là lớp đất canh tác trên cùng của đất chuyên trồng lúa nước, có các tính chất vật lý và hóa học thích hợp cho canh tác lúa. Độ dày của tầng đất mặt thường dao động từ 20 đến 25 cm và đóng vai trò quan trọng trong cung cấp dưỡng chất cho cây trồng, đảm bảo sự phát triển ổn định và chất lượng lúa gạo.

2. Quy định về bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước

Theo Điều 57, Luật Trồng trọt 2018 và Nghị định 94/2019/NĐ-CP, tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước phải được bảo vệ và chỉ được sử dụng cho mục đích nông nghiệp. Các quy định cụ thể bao gồm:

• Các tổ chức, cá nhân khi xây dựng công trình trên đất đã chuyển từ đất chuyên trồng lúa nước phải xây dựng phương án sử dụng tầng đất mặt, tách riêng tầng đất mặt để sử dụng cho nông nghiệp và đảm bảo không gây suy giảm chất lượng tầng đất này.

• Độ sâu tách tầng đất mặt phải đảm bảo từ 20 đến 25 cm tính từ mặt đất, theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

• Phương án sử dụng tầng đất mặt là một phần bắt buộc trong hồ sơ xin phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Cơ quan chức năng có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc tách riêng và sử dụng tầng đất mặt.

3. Mức phạt và hình thức xử lý vi phạm về bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước

Theo Nghị định 31/2023/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 08/7/2023), mức phạt và hình thức xử lý đối với các vi phạm bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước được quy định như sau:

3.1. Vi phạm khi xây dựng công trình trên đất chuyên trồng lúa nước mà không có phương án sử dụng tầng đất mặt

• Diện tích vi phạm dưới 0,5 ha: Phạt từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.
• Diện tích vi phạm từ 0,5 ha đến dưới 1 ha: Phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
• Diện tích vi phạm từ 1 ha đến dưới 3 ha: Phạt từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.
• Diện tích vi phạm từ 3 ha đến dưới 5 ha: Phạt từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.
• Diện tích vi phạm từ 5 ha trở lên: Phạt từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.

3.2. Vi phạm khi không bóc riêng tầng đất mặt theo phương án sử dụng

• Diện tích dưới 0,5 ha: Phạt từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng.
• Diện tích từ 0,5 ha đến dưới 1 ha: Phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
• Diện tích từ 1 ha đến dưới 3 ha: Phạt từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.
• Diện tích từ 3 ha đến dưới 5 ha: Phạt từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.
• Diện tích từ 5 ha trở lên: Phạt từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.

3.3. Hình thức xử phạt bổ sung

Ngoài mức phạt hành chính, theo Khoản 3, Điều 20, Nghị định 31/2023/NĐ-CP, các vi phạm trên còn có thể bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung, cụ thể là đình chỉ hoạt động từ 1 đến 3 tháng đối với các hành vi vi phạm bảo vệ tầng đất mặt.

3.4. Biện pháp khắc phục hậu quả

Theo Khoản 4, Điều 20, Nghị định 31/2023/NĐ-CP, các tổ chức, cá nhân vi phạm có thể bị áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả như sau:

• Bắt buộc xây dựng và thực hiện phương án sử dụng tầng đất mặt: Đối với hành vi không có phương án sử dụng tầng đất mặt.

• Bắt buộc bóc riêng tầng đất mặt theo phương án sử dụng: Đối với hành vi không thực hiện bóc riêng tầng đất mặt.

Tóm lại, việc vi phạm về bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước sẽ bị xử phạt nghiêm khắc, có thể lên đến 50.000.000 đồng cho cá nhân và 100.000.000 đồng cho tổ chức, cùng các hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục nhằm đảm bảo quản lý, bảo vệ tầng đất mặt. Các quy định này được đưa ra nhằm bảo vệ tài nguyên đất, duy trì sản xuất nông nghiệp và đóng góp vào việc bảo vệ môi trường, an ninh lương thực của quốc gia.