Yêu cầu lao động nữ cam kết không mang thai trong thời gian đầu thực hiện hợp đồng lao động là đúng hay sai?

Chào luật sư, tôi mới ký hợp đồng lao động với một công ty nước ngoài có thời hạn 24 tháng. Tuy nhiên, khi bắt đầu công việc, tôi đã được yêu cầu ký một văn bản cam kết không mang thai trong vòng 1 năm kể từ khi bắt đầu hợp đồng. Xin hỏi, pháp luật quy định như thế nào về vấn đề này? Nếu tôi ký vào cam kết mà sau đó mang thai, liệu tôi có thể bị sa thải? Cảm ơn!

1. Quyền Lợi Của Lao Động Nữ Mang Thai

Dựa theo Bộ luật Lao động năm 2019, lao động nữ mang thai được hưởng một số quyền lợi quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe và quyền lợi của mình. Các quyền lợi này bao gồm:

• Không bị kỷ luật lao động: Lao động nữ mang thai không bị xử lý kỷ luật lao động dù ở bất kỳ hình thức nào, từ khiển trách cho đến sa thải, nếu họ đang mang thai, nghỉ thai sản hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi (Điều 122, Bộ luật Lao động 2019).

• Không phải làm thêm giờ hoặc đi công tác xa: Trong trường hợp mang thai từ tháng thứ 6, lao động nữ không bị yêu cầu làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm, hoặc đi công tác xa nếu không đồng ý, đặc biệt là khi làm việc ở vùng cao, vùng sâu, biên giới, hải đảo.

• Được chuyển sang công việc nhẹ nhàng hơn: Nếu lao động nữ làm việc trong môi trường nguy hiểm, độc hại, hoặc nặng nhọc, họ có quyền yêu cầu chuyển sang công việc nhẹ nhàng hơn mà không bị cắt giảm lương.

• Không bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động: Doanh nghiệp không được đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của lao động nữ vì lý do mang thai, nghỉ thai sản, hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ khi công ty chấm dứt hoạt động.

Ngoài những quyền lợi trên, lao động nữ mang thai còn được hưởng chế độ thai sản theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội.

2. Có Được Yêu Cầu Lao Động Nữ Cam Kết Không Mang Thai Trong Thời Gian Đầu Hợp Đồng Lao Động?

Vấn đề cam kết không mang thai khi ký hợp đồng lao động đã gây ra nhiều tranh cãi và được xem là vi phạm quyền lợi hợp pháp của lao động nữ. Theo Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số, mỗi cá nhân có quyền tự quyết định thời gian và khoảng cách sinh con. Việc yêu cầu lao động nữ cam kết không mang thai trong thời gian đầu hợp đồng lao động can thiệp vào quyền tự do sinh con của họ, điều này vi phạm quyền của người lao động.

Do đó, bất kể lao động nữ có ký cam kết hay không, văn bản cam kết này không có giá trị pháp lý. Lao động nữ vẫn có quyền quyết định thời điểm mang thai mà không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ điều khoản cam kết không hợp pháp nào trong hợp đồng lao động.

3. Vi Phạm Cam Kết Không Mang Thai, Công Ty Có Thể Đuổi Việc Không?

Như đã đề cập, cam kết không mang thai trong hợp đồng lao động là một điều khoản vi phạm pháp luật, vì vậy nếu lao động nữ mang thai trong thời gian làm việc, công ty không có quyền đuổi việc hoặc xử lý kỷ luật. Theo Điều 122 Bộ luật Lao động 2019, doanh nghiệp không được đơn phương sa thải lao động nữ mang thai. Nếu công ty cố tình xử lý kỷ luật lao động nữ vì lý do mang thai, hành vi này sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Cụ thể, công ty có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng nếu vi phạm các quy định về bảo vệ thai sản và quyền lợi của lao động nữ. Nếu công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với lao động nữ mang thai, đây là hành vi trái luật, và công ty sẽ phải thực hiện các nghĩa vụ bồi thường theo quy định của Bộ luật Lao động.

4. Lao Động Nữ Mang Thai Có Phải Thông Báo Cho Công Ty Biết Không?

Bộ luật Lao động 2019 quy định rằng lao động nữ có quyền yêu cầu chuyển sang công việc nhẹ nhàng hơn, an toàn hơn trong trường hợp họ làm công việc nặng nhọc hoặc có ảnh hưởng đến sức khỏe thai sản. Tuy nhiên, để được hưởng quyền lợi này, lao động nữ phải thông báo cho công ty về tình trạng thai sản của mình.

Do đó, dù việc thông báo không phải là bắt buộc trong mọi trường hợp, nhưng để đảm bảo quyền lợi của mình và được hưởng đầy đủ các chế độ bảo vệ thai sản, lao động nữ nên chủ động thông báo cho công ty biết về việc mang thai. Điều này không chỉ giúp đảm bảo sức khỏe của bản thân mà còn giúp công ty có biện pháp bảo vệ sức khỏe và quyền lợi của lao động nữ.

5. Mang Thai Trong Thời Gian Thử Việc, Lao Động Nữ Có Thể Bị Thôi Việc Không?

Trong thời gian thử việc, công ty có quyền đánh giá năng lực của lao động và quyết định có tiếp tục ký hợp đồng lao động chính thức hay không. Tuy nhiên, nếu lao động nữ mang thai trong thời gian thử việc, công ty không được phép sa thải vì lý do này. Việc sa thải một lao động nữ mang thai trong thời gian thử việc là vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến các hậu quả pháp lý nghiêm trọng cho doanh nghiệp.

6. Kết Luận

Pháp luật bảo vệ quyền lợi của lao động nữ, đặc biệt là trong thời gian mang thai và nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Việc yêu cầu lao động nữ ký cam kết không mang thai trong hợp đồng lao động là vi phạm quyền tự do sinh con của cá nhân và không có giá trị pháp lý. Do đó, nếu lao động nữ vi phạm cam kết này, công ty không có quyền đuổi việc. Nếu gặp phải vấn đề tương tự, lao động nữ có thể yêu cầu bảo vệ quyền lợi của mình theo đúng quy định của pháp luật.