Bố mất rồi thì có được hưởng thừa kế theo di chúc từ ông bà hay không?

Trong thực tế cuộc sống, vấn đề phân chia thừa kế thường rất phức tạp, đặc biệt là trong những tình huống mà một người thừa kế trực tiếp đã mất trước khi người để lại di sản qua đời. Một trong những thắc mắc phổ biến đó là "bố mất trước ông bà, liệu con có được hưởng thừa kế từ tài sản ông bà để lại?". Để giải đáp vấn đề này, chúng ta cần tìm hiểu kỹ về quy định pháp luật liên quan đến thừa kế thế vị. Dưới đây, Sasuke sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thừa kế thế vị và cách phân chia di sản trong trường hợp này.

1. Thừa kế thế vị là gì?

Thừa kế thế vị là một khái niệm pháp lý quan trọng trong luật thừa kế tại Việt Nam. Theo quy định tại Điều 652 của Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế thế vị xảy ra khi một người thừa kế hợp pháp (ví dụ, con của người để lại di sản) mất trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản (ông, bà, cha, mẹ). Trong trường hợp này, con của người thừa kế đã mất (tức là cháu của người để lại di sản) sẽ thay vị trí của cha/mẹ mình để nhận phần di sản mà cha/mẹ họ đáng lẽ được hưởng.

Ví dụ, ông A mất đi để lại tài sản, nhưng con trai của ông A (tức là cha của bạn) đã mất trước đó. Lúc này, theo luật, bạn sẽ được hưởng phần tài sản mà cha bạn lẽ ra sẽ được nhận nếu ông còn sống. Phần tài sản này sẽ được phân chia theo nguyên tắc thừa kế thế vị.

2. Trường hợp bố mất trước ông bà, cách chia tài sản thế nào?

Để trả lời cụ thể cho câu hỏi "bố mất trước ông bà, con có được hưởng di sản không?", trước hết cần xác định ông bà có để lại di chúc hay không.

a. Trường hợp có di chúc

Nếu ông bà của bạn đã để lại di chúc hợp pháp, thì di sản của ông bà sẽ được phân chia theo nội dung của di chúc đó. Trong trường hợp di chúc không đề cập rõ ràng đến việc bố bạn đã mất, hoặc di chúc không loại trừ quyền thừa kế của con cháu, bạn vẫn có quyền nhận phần tài sản mà bố bạn đáng lẽ sẽ nhận được theo nguyên tắc thừa kế thế vị.

b. Trường hợp không có di chúc

Nếu ông bà không để lại di chúc, việc phân chia di sản sẽ tuân theo quy định của pháp luật về thừa kế theo hàng thừa kế. Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định các hàng thừa kế theo thứ tự ưu tiên như sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất: gồm vợ/chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người đã mất.
• Hàng thừa kế thứ hai: gồm ông bà nội ngoại, anh chị em ruột của người đã mất.
• Hàng thừa kế thứ ba: gồm cụ nội, cụ ngoại của người đã mất.

Trong trường hợp này, nếu bố bạn đã mất trước ông bà, thì bạn và các anh/chị/em (nếu có) sẽ được hưởng phần tài sản mà bố bạn đáng lẽ nhận được nếu còn sống, theo nguyên tắc thừa kế thế vị. Cụ thể, phần di sản của ông bà sẽ được chia đều cho các con của ông bà (bao gồm cả bố bạn nếu ông còn sống). Tuy nhiên, vì bố bạn đã mất, phần di sản này sẽ được chuyển giao cho bạn và các anh/chị/em của bạn (nếu có).

3. Dì có được chia tài sản ông bà để lại hay không?

- Tình huống thực tế

Bạn có thắc mắc về trường hợp của gia đình mình: ông bà ngoại mất vào năm 1980 và để lại một căn nhà. Gia đình hiện có 10 người con, nhưng một số cậu, dì trong hộ khẩu không có nhà và đang ở tại căn nhà đó, trong khi một số người khác đã có nhà riêng. Một trong các dì đã có nhà (dì 7) muốn được chia tài sản từ căn nhà ông bà để lại, trong khi một số người khác cho rằng tài sản này nên được chia đều cho tất cả 10 người con của ông bà.

- Giải đáp pháp lý

Trước tiên, cần xem xét ông bà ngoại của bạn có để lại di chúc hay không. Nếu có, tài sản sẽ được chia theo nội dung di chúc. Nếu không có di chúc, di sản này sẽ được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế. Căn cứ theo Điều 651 của Bộ luật Dân sự 2015, di sản sẽ được chia đều cho các con của ông bà, không phân biệt họ đã có nhà hay chưa. Tức là, dì 7 dù đã có nhà vẫn có quyền yêu cầu chia một phần tài sản từ di sản ông bà để lại, trừ khi trong gia đình có thỏa thuận khác hoặc quy định của di chúc loại trừ quyền thừa kế của dì.

Trong trường hợp không có sự thỏa thuận giữa các anh chị em trong gia đình về việc chia tài sản, các bên có thể yêu cầu tòa án phân chia tài sản theo pháp luật. Việc phân chia di sản dựa trên quyền thừa kế của mỗi người con sẽ được thực hiện một cách công bằng và không phụ thuộc vào việc họ đã có nhà riêng hay chưa.

4. Các bước thực hiện phân chia di sản và thủ tục pháp lý

Nếu gia đình bạn quyết định chia tài sản mà không có tranh chấp, các bước để thực hiện phân chia di sản bao gồm:

• Xác định di sản thừa kế: Tài sản mà ông bà để lại là gì? Có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu không? Di sản đã được đăng ký chính thức hay chưa?
• Kiểm tra xem có di chúc không: Nếu có di chúc, phải xác định tính hợp pháp của di chúc theo quy định của pháp luật.
• Lập biên bản họp gia đình: Nếu không có tranh chấp, các thành viên trong gia đình có thể tổ chức một cuộc họp và lập biên bản về việc phân chia di sản.
• Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản: Văn bản thỏa thuận phân chia di sản cần được lập tại văn phòng công chứng để đảm bảo tính pháp lý.
• Thực hiện các thủ tục sang tên tài sản: Sau khi các bên đồng ý với việc phân chia, di sản sẽ được sang tên cho các thừa kế theo thỏa thuận hoặc quyết định của tòa án.

5. Kết luận

Trường hợp bố mất trước ông bà và việc chia tài sản trong gia đình khi ông bà không để lại di chúc là những vấn đề phức tạp và cần tuân theo quy định pháp luật về thừa kế. Quyền thừa kế của các con cháu vẫn được bảo vệ theo nguyên tắc thừa kế thế vị và chia di sản theo pháp luật.

Nếu bạn hoặc gia đình gặp khó khăn trong việc xác định quyền thừa kế hoặc cần hỗ trợ về thủ tục pháp lý, hãy liên hệ với Sasuke để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ chuyên nghiệp từ đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm.