Đối tượng nào bị cấm thành lập và quản lý doanh nghiệp?

Điều này được quy định rõ ràng trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, nhấn mạnh quyền tự do kinh doanh là một trong những quyền cơ bản của công dân. Tuy nhiên, không phải tất cả cá nhân và tổ chức đều có quyền thành lập doanh nghiệp hoặc tham gia góp vốn để thành lập doanh nghiệp. Những quy định liên quan đến các trường hợp không có quyền thành lập doanh nghiệp rất quan trọng và được quy định cụ thể trong Luật Doanh nghiệp 2020.

1. Khái Niệm Chung

Theo quy định tại Điều 4 của Luật Doanh nghiệp 2020, một số thuật ngữ cơ bản được định nghĩa như sau:

• Doanh nghiệp: Là tổ chức có tên riêng, có tài sản và có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký theo quy định của pháp luật với mục đích kinh doanh. Doanh nghiệp có thể là doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, hoặc công ty hợp danh.

• Doanh nghiệp nhà nước: Là doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết. Doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chính sách kinh tế của Nhà nước và góp phần vào sự phát triển kinh tế xã hội.

• Doanh nghiệp Việt Nam: Là doanh nghiệp được thành lập hoặc đăng ký theo quy định của pháp luật Việt Nam và có trụ sở chính tại Việt Nam. Điều này khẳng định sự hiện diện và vai trò của các doanh nghiệp nội địa trong nền kinh tế.

• Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp: Là văn bản được cấp bởi cơ quan đăng ký kinh doanh, ghi lại những thông tin về doanh nghiệp như tên, địa chỉ, loại hình doanh nghiệp, và các thông tin liên quan khác.

• Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp: Bao gồm Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, và các hạ tầng kỹ thuật liên quan. Hệ thống này nhằm đảm bảo việc công khai và minh bạch thông tin doanh nghiệp.

• Hồ sơ hợp lệ: Là hồ sơ có đầy đủ các giấy tờ theo quy định của Luật Doanh nghiệp và các giấy tờ đó được kê khai đầy đủ, chính xác theo quy định của pháp luật.

• Người quản lý doanh nghiệp: Là người có chức danh quản lý trong doanh nghiệp, bao gồm chủ doanh nghiệp tư nhân, thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc và các cá nhân khác giữ chức vụ quản lý theo quy định của Điều lệ công ty.

• Phần vốn góp: Là tổng giá trị tài sản của một thành viên đã góp hoặc cam kết góp vào công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty hợp danh.

• Vốn điều lệ: Là tổng giá trị tài sản do các thành viên công ty hoặc chủ sở hữu công ty đã góp hoặc cam kết góp khi thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty hợp danh.

2. Quyền và Nghĩa Vụ Của Doanh Nghiệp

2.1 Quyền Của Doanh Nghiệp

Theo Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp có các quyền sau:

• Tự do kinh doanh: Doanh nghiệp có quyền tự do kinh doanh trong các ngành nghề mà luật không cấm. Điều này giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc lựa chọn ngành nghề và hình thức kinh doanh phù hợp.

• Tự chủ lựa chọn hình thức tổ chức: Doanh nghiệp có quyền tự quyết định hình thức tổ chức kinh doanh, bao gồm doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, hoặc công ty hợp danh.

• Chủ động điều chỉnh quy mô và ngành nghề: Doanh nghiệp có quyền điều chỉnh quy mô sản xuất, kinh doanh và thay đổi ngành nghề phù hợp với thị trường và nhu cầu tiêu dùng.

• Tìm kiếm thị trường và khách hàng: Doanh nghiệp có quyền tìm kiếm thị trường và khách hàng, ký kết hợp đồng kinh doanh, và thực hiện các giao dịch thương mại theo quy định của pháp luật.

• Tuyển dụng lao động: Doanh nghiệp có quyền tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động, tạo điều kiện cho sự phát triển của doanh nghiệp.

• Ứng dụng khoa học và công nghệ: Doanh nghiệp được tự do ứng dụng khoa học và công nghệ để nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh. Điều này khuyến khích sự đổi mới và phát triển bền vững.

• Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ: Doanh nghiệp có quyền bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật, giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp và sáng tạo của doanh nghiệp.

• Quản lý tài sản: Doanh nghiệp có quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản của mình theo quy định của pháp luật.

• Quyền khiếu nại và tham gia tố tụng: Doanh nghiệp có quyền khiếu nại, tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

2.2 Nghĩa Vụ Của Doanh Nghiệp

Theo Điều 8 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp có những nghĩa vụ quan trọng sau đây:

• Đáp ứng điều kiện đầu tư kinh doanh: Doanh nghiệp phải đảm bảo đủ điều kiện đầu tư khi kinh doanh ngành, nghề có điều kiện và duy trì điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động.

• Thực hiện nghĩa vụ đăng ký doanh nghiệp: Doanh nghiệp có nghĩa vụ thực hiện đầy đủ và kịp thời việc đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, và công khai thông tin về hoạt động của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.

• Trách nhiệm về thông tin kê khai: Doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về tính trung thực và chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp. Nếu phát hiện thông tin không chính xác, doanh nghiệp phải kịp thời sửa đổi và bổ sung.

• Tổ chức kế toán và nộp thuế: Doanh nghiệp có nghĩa vụ tổ chức công tác kế toán, nộp thuế, và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.

• Bảo đảm quyền lợi của người lao động: Doanh nghiệp phải bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người lao động, không phân biệt đối xử và bảo vệ danh dự, nhân phẩm của người lao động.

• Thực hiện các chính sách bảo hiểm: Doanh nghiệp có nghĩa vụ thực hiện các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và các chế độ bảo hiểm khác cho người lao động.

3. Những Đối Tượng Bị Cấm Thành Lập Và Quản Lý Doanh Nghiệp

Thành lập doanh nghiệp là quyền quan trọng của cá nhân và tổ chức, nhưng không phải tất cả đều có quyền này. Theo quy định tại Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, một số đối tượng không được phép thành lập và quản lý doanh nghiệp bao gồm:

• Cơ quan nhà nước và đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân: Những đối tượng này không được sử dụng tài sản nhà nước để thành lập doanh nghiệp với mục đích thu lợi riêng.

• Cán bộ, công chức, viên chức: Những người làm việc trong cơ quan nhà nước theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức không có quyền thành lập doanh nghiệp.

• Cán bộ lãnh đạo trong doanh nghiệp nhà nước: Những cá nhân này cũng không được thành lập doanh nghiệp, trừ những người được cử làm đại diện để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp khác.

• Người chưa thành niên hoặc người bị hạn chế năng lực hành vi: Những cá nhân này không đủ khả năng pháp lý để tham gia vào các hoạt động thành lập và quản lý doanh nghiệp.

• Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự: Những cá nhân đang chấp hành hình phạt tù, bị tạm giam, hoặc đang chịu các biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc cơ sở giáo dục bắt buộc cũng không được phép thành lập doanh nghiệp.

4. Những Tổ Chức, Cá Nhân Có Quyền Góp Vốn, Mua Cổ Phần

Theo khoản 3 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, tổ chức và cá nhân có quyền góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp vào doanh nghiệp, trừ các trường hợp cụ thể như sau:

• Cơ quan nhà nước và đơn vị lực lượng vũ trang: Những đối tượng này không được sử dụng tài sản nhà nước để góp vốn vào doanh nghiệp với mục đích thu lợi riêng.

• Đối tượng không đủ điều kiện theo quy định: Những cá nhân không đủ điều kiện theo quy định của pháp luật, như cán bộ, công chức hoặc viên chức, cũng không được tham gia góp vốn.

Kết Luận

Luật Doanh nghiệp 2020 đã xác định rõ quyền tự do kinh doanh của công dân, nhưng đồng thời cũng đặt ra những quy định cụ thể về các đối tượng không được thành lập và quản lý doanh nghiệp. Việc hiểu rõ các quy định này không chỉ giúp cá nhân và tổ chức thực hiện quyền của mình mà còn tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu của pháp luật. Điều này góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước. Sự quản lý chặt chẽ trong lĩnh vực doanh nghiệp cũng đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong hoạt động kinh doanh, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các nhà đầu tư, người tiêu dùng và cộng đồng.