Được tha tù trước thời hạn có điều kiện gồm những trường hợp nào?

1. Khái niệm về tha tù trước thời hạn có điều kiện

- Cơ sở pháp lý:

• Điều 66 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
• Nghị quyết 01/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 của Bộ luật Hình sự về tha tù trước thời hạn có điều kiện.

Theo đó, tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp pháp lý được Tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi đáp ứng các điều kiện quy định tại Bộ luật Hình sự. Chế định này cho phép người phạm tội được tự do sớm, nhưng vẫn phải tuân thủ các điều kiện, nghĩa vụ trong thời gian thử thách.

Biện pháp này chỉ áp dụng đối với hình phạt tù có thời hạn, không áp dụng cho các hình phạt cải tạo không giam giữ, tù chung thân, hoặc tử hình.

2. Điều kiện để được tha tù trước thời hạn có điều kiện

- Cơ sở pháp lý:

• Điều 66 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
• Nghị quyết 01/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 của Bộ luật Hình sự.

- Đối tượng được áp dụng:

• Người đang chấp hành án phạt tù vì các tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, hoặc đặc biệt nghiêm trọng, đã được giảm thời hạn chấp hành án.

  • Tội phạm nghiêm trọng: Mức hình phạt từ 3 đến 7 năm tù, có tính chất nguy hiểm cao (theo Điều 9, khoản 1, điểm b Bộ luật Hình sự).
  • Tội phạm rất nghiêm trọng: Mức hình phạt từ 7 đến 15 năm tù, có tính chất nguy hiểm lớn (Điều 9, khoản 1, điểm c).
  • Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng: Mức hình phạt từ 15 đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình (Điều 9, khoản 1, điểm d).

• Người đang chấp hành án phạt tù về các tội phạm ít nghiêm trọng, có mức cao nhất là phạt tiền, cải tạo không giam giữ, hoặc tù dưới 3 năm.

- Điều kiện cụ thể:

• Phạm tội lần đầu: Có thể bao gồm các trường hợp trước đó chưa phạm tội, hoặc đã phạm tội nhưng được miễn trách nhiệm hình sự, hoặc từng bị kết án nhưng được coi là không có án tích.
• Có ý thức cải tạo tốt và tiến bộ: Phạm nhân thể hiện ý thức cải tạo tích cực trong thời gian thụ án.
• Có nơi cư trú rõ ràng: Đảm bảo nơi cư trú cụ thể và hợp pháp theo quy định, nơi mà người được tha tù sẽ sinh sống và làm việc.
• Đã chấp hành xong các hình phạt bổ sung: Bao gồm việc nộp phạt, bồi thường thiệt hại, án phí, hoặc có quyết định miễn chấp hành hình phạt bổ sung.
• Chấp hành ít nhất một phần hai mức phạt tù hoặc ít nhất 15 năm trong trường hợp tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn. Đối với người có công với cách mạng, thân nhân người có công, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng, hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng, yêu cầu là ít nhất một phần ba mức phạt hoặc 12 năm với tù chung thân đã giảm.

3. Các trường hợp bị hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện

- Cơ sở pháp lý: Điều 5 Nghị quyết 01/2018/NQ-HĐTP.

Trong thời gian thử thách, Tòa án có thể hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn nếu phạm nhân vi phạm các nghĩa vụ theo quy định, hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính từ 2 lần trở lên.

- Các hành vi vi phạm bao gồm:

• Không trình diện cơ quan địa phương nơi cư trú trong thời gian quy định.
• Không tuân thủ nội quy, quy chế nơi cư trú hoặc làm việc, không tham gia lao động hoặc học tập theo yêu cầu.
• Không báo cáo định kỳ về tình hình lao động, học tập và sự tiến bộ.
• Tự ý rời khỏi nơi cư trú mà không được sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền.

Quyết định hủy bỏ sẽ buộc người vi phạm phải tiếp tục chấp hành phần án tù còn lại.

4. Các trường hợp không áp dụng tha tù trước thời hạn có điều kiện

- Cơ sở pháp lý: Khoản 2, Điều 66, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017).

- Một số trường hợp không được áp dụng tha tù trước thời hạn có điều kiện:

• Phạm nhân bị kết án về các tội xâm phạm an ninh quốc gia (Chương XIII) như tội phản bội Tổ quốc, tội gián điệp, tội khủng bố, và các tội chống phá Nhà nước.
• Các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh (Chương XXVI), ví dụ như tội phá hoại hòa bình hoặc gây chiến tranh xâm lược.
• Người bị kết án tử hình đã được ân giảm hoặc thuộc các trường hợp đặc biệt tại khoản 3, Điều 40 Bộ luật Hình sự.

5. Kết luận

Tha tù trước thời hạn có điều kiện là một biện pháp mang tính nhân văn trong hệ thống tư pháp Việt Nam, giúp phạm nhân có cơ hội tái hòa nhập xã hội và sửa đổi hành vi. Việc áp dụng chế định này không chỉ giảm áp lực cho hệ thống nhà tù mà còn giúp người phạm tội ý thức hơn về trách nhiệm của mình, góp phần duy trì trật tự và an toàn xã hội.