Không được tha tù trước thời hạn theo luật gồm những trường hợp nào?

1. Tha Tù Trước Thời Hạn Là Gì?

Tha tù trước thời hạn, hay còn gọi là “tạm tha tù có điều kiện,” là một biện pháp nhân đạo của Nhà nước, giúp phạm nhân sớm trở về với gia đình và xã hội. Người được tha tù trước thời hạn phải thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ do Tòa án ấn định, nếu vi phạm sẽ phải trở lại tiếp tục chấp hành án phạt tù còn lại.

Về bản chất, phạm nhân được tha tù trước thời hạn vẫn trong quá trình chấp hành án, chỉ thay đổi hình thức từ trong trại giam sang tại cộng đồng, dưới sự giám sát của gia đình và các cơ quan liên quan. Biện pháp này nhằm giúp phạm nhân rèn luyện ý thức kỷ luật, sống có trách nhiệm, từ đó phòng ngừa tái phạm và hỗ trợ quá trình tái hòa nhập xã hội hiệu quả hơn.

2. Điều Kiện Để Được Tha Tù Trước Thời Hạn

Theo khoản 1 Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), phạm nhân có thể được xét tha tù trước thời hạn khi đáp ứng các điều kiện sau:

• Loại tội phạm: Người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng đã được giảm án.
• Phạm tội lần đầu: Chỉ những người phạm tội lần đầu mới đủ điều kiện.
• Ý thức cải tạo: Có nhiều tiến bộ và ý thức cải tạo tốt.
• Nơi cư trú rõ ràng: Có địa chỉ cư trú rõ ràng để thuận lợi cho việc giám sát.
• Chấp hành các hình phạt bổ sung: Đã hoàn thành nghĩa vụ đóng phạt, bồi thường thiệt hại và án phí nếu có.
• Thời gian chấp hành án: Đã chấp hành ít nhất một nửa mức án hoặc ít nhất 15 năm trong trường hợp án phạt tù chung thân đã giảm xuống án có thời hạn.

Ngoài ra, đối với các trường hợp đặc biệt như người có công với cách mạng, người từ đủ 70 tuổi trở lên, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng thì chỉ cần chấp hành được ít nhất một phần ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn.

3. Các Trường Hợp Không Được Tha Tù Trước Thời Hạn

Không phải tất cả phạm nhân đều đủ điều kiện để được tha tù trước thời hạn. Khoản 2 Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định các trường hợp không được áp dụng chế định này, bao gồm:

• Các tội xâm phạm an ninh quốc gia: Các tội thuộc Chương XIII Bộ luật Hình sự, như tội phản bội Tổ quốc, gián điệp, phá hoại an ninh quốc gia.
• Tội phá hoại hòa bình và chống loài người: Các tội thuộc Chương XXVI, như tội diệt chủng, tội phạm chiến tranh.
• Tội khủng bố: Tội khủng bố và các hành vi liên quan đến khủng bố.
• Các tội về xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự: Người bị kết án 10 năm trở lên đối với các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự của người khác (Chương XIV).
• Các tội về ma túy: Các tội sản xuất, mua bán, chiếm đoạt chất ma túy (Điều 248, 251 và 252), người bị kết án 7 năm tù trở lên không được áp dụng tha tù trước thời hạn.

Các phạm nhân thuộc các trường hợp trên sẽ không được hưởng chế độ tha tù trước thời hạn, nhằm đảm bảo trật tự, an ninh xã hội cũng như nghiêm trị các hành vi phạm tội nghiêm trọng.

4. Hồ Sơ Đề Nghị Tha Tù Trước Thời Hạn

Theo Điều 58 Luật Thi hành án hình sự 2019, hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn bao gồm:

• Đơn xin tha tù: Đơn xin tha tù trước thời hạn của phạm nhân, kèm theo cam kết tuân thủ pháp luật và nghĩa vụ trong thời gian thử thách.
• Bản sao bản án và quyết định: Bản sao bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực và quyết định thi hành án.
• Tài liệu cải tạo tốt: Các quyết định hoặc bản sao quyết định thể hiện phạm nhân có nhiều tiến bộ trong quá trình chấp hành án.
• Quyết định giảm án: Đối với người bị kết án về tội nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng cần có quyết định giảm thời hạn chấp hành án.
• Chứng minh thực hiện nghĩa vụ: Văn bản xác nhận đã hoàn thành các nghĩa vụ tài chính và bồi thường thiệt hại (nếu có).
• Giấy tờ liên quan khác: Các tài liệu chứng minh phạm nhân thuộc diện đặc biệt như người có công với cách mạng, người từ đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng, hoặc phụ nữ đang nuôi con nhỏ.

Các cơ quan như trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an hoặc Bộ Quốc phòng có trách nhiệm lập hồ sơ và chuyển đến Viện kiểm sát, Tòa án nhân dân cấp tỉnh để xét duyệt.

5. Quy Trình Xét Duyệt Tha Tù Trước Thời Hạn

Khi nhận được hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn, các cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét và đánh giá dựa trên các tiêu chí đã nêu. Quy trình bao gồm các bước:

• Xét duyệt hồ sơ: Viện kiểm sát và Tòa án sẽ xem xét hồ sơ, đánh giá tiến bộ và sự nghiêm túc của phạm nhân.
• Kiểm tra tính hợp lệ: Xác minh các điều kiện, nếu phạm nhân vi phạm bất kỳ điều kiện nào, hồ sơ sẽ bị từ chối.
• Ra quyết định: Nếu hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ ra quyết định tha tù trước thời hạn, trong đó ghi rõ các nghĩa vụ phạm nhân phải tuân thủ.

6. Kết Luận

Tha tù trước thời hạn là chính sách mang tính nhân văn của Nhà nước, góp phần động viên các phạm nhân tích cực cải tạo, đồng thời thúc đẩy quá trình tái hòa nhập xã hội. Tuy nhiên, chế định này chỉ áp dụng cho những người đáp ứng đủ điều kiện và không nằm trong các trường hợp phạm tội nghiêm trọng. Việc tuân thủ nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật trong quá trình xét duyệt và thực hiện tha tù trước thời hạn sẽ đảm bảo quyền lợi cho phạm nhân và đồng thời giữ gìn trật tự an ninh xã hội.