Làm sao để được chia tài sản thừa kế có di chúc của người đã mất?

Trường hợp nào dù có di chúc vẫn phải chia thừa kế theo pháp luật? Những vấn đề liên quan đến việc chia tài sản thừa kế luôn là mối quan tâm của nhiều gia đình, đặc biệt là trong hoàn cảnh phức tạp như ly hôn. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết cách thức chia thừa kế trong trường hợp có di chúc, bố mẹ ly hôn và các vấn đề liên quan qua bài viết này.

1. Chia thừa kế có di chúc trong gia đình bố mẹ ly hôn

Một câu hỏi thường gặp trong các gia đình đã xảy ra ly hôn là việc phân chia di sản sau khi bố hoặc mẹ qua đời. Vậy trong trường hợp này, việc phân chia tài sản thừa kế được thực hiện như thế nào nếu người để lại di sản có di chúc?

Ví dụ, nếu sau khi bố mẹ ly hôn, bố bạn lập di chúc để lại một căn nhà cho hai chị em, thì việc chia thừa kế sẽ được thực hiện dựa trên nội dung di chúc. Tuy nhiên, cần xem xét những yếu tố pháp lý khác liên quan đến di chúc đó:

• Di chúc có hợp pháp hay không?
  Một di chúc hợp pháp phải đáp ứng các điều kiện được quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm: người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối hoặc cưỡng ép khi lập di chúc; nội dung của di chúc không vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội.

• Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc
  Nếu người lập di chúc để lại di sản, nhưng trong số những người thừa kế có người thuộc diện "không phụ thuộc vào nội dung di chúc" theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 (như con chưa thành niên, cha mẹ già yếu không còn khả năng lao động), họ vẫn được hưởng phần di sản nhất định dù nội dung di chúc không đề cập đến họ.

2. Khi nào có di chúc mà vẫn phải chia thừa kế theo pháp luật?

Một câu hỏi khác thường được đặt ra là: Nếu người đã mất có để lại di chúc, liệu tài sản thừa kế có bao giờ bị chia theo pháp luật thay vì theo di chúc hay không?

Pháp luật quy định một số trường hợp, dù có di chúc nhưng vẫn có thể chia thừa kế theo pháp luật, bao gồm:

• Di chúc không hợp pháp: Nếu di chúc không đáp ứng các điều kiện về nội dung và hình thức theo quy định pháp luật, di chúc đó sẽ không có hiệu lực pháp lý. Khi đó, tài sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật.

• Người thừa kế không còn sống tại thời điểm mở thừa kế: Nếu người được chỉ định trong di chúc đã mất trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản, phần di sản dành cho họ sẽ được chia theo quy định của pháp luật.

• Di sản không được định đoạt trong di chúc: Nếu di chúc chỉ định một phần tài sản thừa kế, phần còn lại (nếu có) sẽ được chia theo pháp luật.

• Trường hợp thừa kế không phụ thuộc vào di chúc: Như đã đề cập ở trên, một số người có quyền hưởng di sản dù di chúc không đề cập đến họ, như con chưa thành niên, cha mẹ già yếu.

3. Đòi chia tài sản thừa kế có di chúc của người đã mất

Một tình huống cụ thể và phức tạp hơn là khi trong gia đình xảy ra tranh chấp về tài sản thừa kế dù đã có di chúc. Ví dụ, trong trường hợp dưới đây:

- Tình huống thực tế:
Bạn muốn được tư vấn về việc phân chia tài sản thừa kế của bà ngoại. Bà có 1 trai 1 gái và đã lập di chúc để lại 1 lô đất tái định cư cho con gái vì cậu con trai đã có phần trước đó. Di chúc này có sự chứng kiến của hơn 3 người và có chữ ký của cậu, tuy nhiên, không được công chứng. Năm 2007, bà mất và di chúc được lập trước đó. Sau khi bà mất, mẹ bạn xây nhà trên lô đất nhưng vẫn đứng tên của bà ngoại. Đến năm 2015, khi lô đất được cấp sổ hồng, người ta yêu cầu phải có đơn không tranh chấp của cậu (người đã mất năm 2010). Con trai của cậu biết được và đã lên phường tranh chấp lô đất, đòi chia tài sản.

- Giải quyết:
Theo quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc bằng văn bản có người làm chứng vẫn được coi là hợp pháp nếu đáp ứng đủ các điều kiện. Tuy nhiên, vì tài sản là quyền sử dụng đất, cần đáp ứng các điều kiện về đất đai theo Điều 188 Luật Đất đai 2013, bao gồm: đất không có tranh chấp, không bị kê biên và còn thời hạn sử dụng.

Nếu bà bạn đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi còn sống, di chúc sẽ có giá trị pháp lý. Trong trường hợp này, nếu có tranh chấp, bạn có thể khởi kiện lên tòa án nhân dân để giải quyết theo quy định pháp luật.

4. Chia thừa kế khi ông nội mất không có di chúc

Một câu hỏi khác liên quan đến việc chia thừa kế là khi người để lại tài sản mất mà không để lại di chúc. Trong trường hợp này, tài sản sẽ được chia theo pháp luật theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:

• Di sản sẽ được chia theo thứ tự thừa kế quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015. Người thừa kế ở hàng thứ nhất (bao gồm vợ, chồng, con) sẽ được chia trước. Nếu không còn người ở hàng thứ nhất, tài sản sẽ chia cho người ở hàng thừa kế tiếp theo (cha, mẹ, anh, chị, em ruột...).

Ví dụ, trong trường hợp ông bà nội của bạn mất mà không để lại di chúc, tài sản sẽ được chia đều cho ba người con của ông bà theo pháp luật. Nếu có sự tranh chấp về việc chuyển quyền sở hữu đất, bạn có quyền khởi kiện để yêu cầu giải quyết tranh chấp tài sản thừa kế.

5. Lưu ý khi phân chia thừa kế có yếu tố tranh chấp

Trong các trường hợp tranh chấp thừa kế, đặc biệt là khi không có di chúc hoặc di chúc không rõ ràng, việc giải quyết tranh chấp thường phải qua hòa giải hoặc khởi kiện tại tòa án. Các bước cơ bản để giải quyết tranh chấp đất đai thừa kế bao gồm:

• Hòa giải tại UBND cấp xã: Đây là bước đầu tiên khi tranh chấp đất đai xảy ra. Nếu hòa giải không thành công, các bên có thể khởi kiện lên tòa án.

• Khởi kiện tại tòa án nhân dân: Tòa án sẽ là cơ quan cuối cùng giải quyết tranh chấp nếu các bên không tự thỏa thuận được với nhau. Tòa án sẽ xem xét tính pháp lý của di chúc và đưa ra quyết định phân chia tài sản dựa trên các quy định pháp luật.

6. Kết luận

Chia thừa kế, đặc biệt là trong trường hợp bố mẹ đã ly hôn hoặc có tranh chấp, luôn là một vấn đề phức tạp đòi hỏi sự hiểu biết về pháp luật và các quy định liên quan đến di chúc, tài sản thừa kế. Để đảm bảo quyền lợi của mình, người thừa kế nên tìm hiểu rõ ràng các quy định pháp lý, đồng thời nếu có tranh chấp, hãy nhờ sự hỗ trợ của luật sư hoặc cơ quan chức năng để giải quyết đúng quy định.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến việc chia thừa kế, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và giải đáp chi tiết.