Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện có được thay đổi nơi cư trú, nơi làm việc không?

Thưa luật sư, xin hỏi pháp luật hiện nay có quy định nào về việc thay đổi nơi cư trú cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện về tội phạm nghiêm trọng hay không? Nếu có thì thẩm quyền giải quyết thuộc về cơ quan nào? Thủ tục ra sao? Xin cảm ơn Luật sư!

Trả lời:

1. Cơ sở pháp lý về thay đổi nơi cư trú của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện

Việc thay đổi nơi cư trú cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện hiện nay dựa trên các quy định pháp lý sau đây:

• Luật Thi hành án hình sự năm 2019: Quy định cụ thể về điều kiện, quyền và nghĩa vụ của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, trong đó bao gồm quyền thay đổi nơi cư trú trong thời gian thử thách.
• Thông tư số 64/2019/TT-BCA: Hướng dẫn giải quyết các trường hợp người được tha tù trước thời hạn có điều kiện thay đổi nơi cư trú, nơi làm việc do Bộ Công an quản lý.
• Thông tư số 181/2019/TT-BQP: Quy định các trường hợp thay đổi nơi cư trú, nơi làm việc cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện thuộc quản lý của Bộ Quốc phòng.

2. Các trường hợp người phạm tội nghiêm trọng được tha tù trước thời hạn có điều kiện

Theo Điều 66 và Điều 106 của Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, người phạm tội có thể được xét tha tù trước thời hạn nếu đáp ứng các điều kiện sau:

• Đã được giảm thời hạn chấp hành án.
• Phạm tội lần đầu và không có tiền án. Người được coi là phạm tội lần đầu nếu thuộc một trong các trường hợp như: trước đó chưa phạm tội; đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được miễn trách nhiệm hình sự; đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng được giáo dục tại trường giáo dưỡng; hoặc đã bị kết án nhưng được coi là không có án tích.
• Có nhiều tiến bộ, ý thức cải tạo tốt thể hiện qua việc tuân thủ nội quy trại giam, tích cực lao động, học tập và đạt xếp loại khá trở lên theo quy định về chấp hành án phạt tù. Thời gian cụ thể để được xét tha tù trước thời hạn như sau:
  • Tù chung thân giảm xuống tù có thời hạn: ít nhất 20 quý liên tục đạt loại khá trở lên.
  • Tù từ 20 năm trở lên: ít nhất 16 quý liên tục đạt loại khá trở lên.
  • Tù từ 15 đến 20 năm: ít nhất 12 quý liên tục đạt loại khá trở lên.
  • Tù từ 10 đến 15 năm: ít nhất 8 quý liên tục đạt loại khá trở lên.
  • Tù từ 5 đến 10 năm: ít nhất 6 quý liên tục đạt loại khá trở lên.
  • Tù từ 3 đến 5 năm: ít nhất 4 quý liên tục đạt loại khá trở lên.
  • Tù dưới 3 năm: ít nhất 2 quý liên tục đạt loại khá trở lên.
• Có nơi cư trú rõ ràng được xác định theo quy định của Luật Cư trú.
• Đã chấp hành xong các hình phạt bổ sung như phạt tiền, án phí, bồi thường thiệt hại.
• Chấp hành ít nhất một nửa thời hạn phạt tù đối với trường hợp tù có thời hạn và ít nhất 15 năm đối với tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn.
• Các trường hợp ưu tiên giảm thời gian chấp hành: người có công với cách mạng, thân nhân người có công, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng, phụ nữ nuôi con dưới 36 tháng tuổi cần chấp hành ít nhất một phần ba thời gian phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 12 năm đối với tù chung thân được giảm xuống có thời hạn.

Những trường hợp này đều cần thận trọng xem xét, nhất là đối với người phạm tội về ma túy, tham nhũng, hoặc thuộc nhóm tội phạm có tổ chức.

3. Điều kiện và thủ tục thay đổi nơi cư trú cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện

Điều kiện để thay đổi nơi cư trú: Theo Khoản 1 Điều 5 Luật Cư trú năm 2006, sửa đổi năm 2013, công dân có quyền tự do cư trú. Tuy nhiên, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đang trong thời gian thử thách nên quyền tự do cư trú sẽ bị hạn chế theo Điều 67 của Luật Thi hành án hình sự năm 2019.

Khi có lý do chính đáng, người được tha tù có thể đề nghị thay đổi nơi cư trú. Theo Điều 68 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, việc thay đổi nơi cư trú phải tuân theo các yêu cầu sau:

• Người được tha tù cần làm đơn đề nghị thay đổi nơi cư trú với lý do rõ ràng, có xác nhận của UBND cấp xã hoặc đơn vị quân đội quản lý. Đơn này phải gửi đến cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện hoặc cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu.
• Trong vòng 15 ngày từ khi nhận đơn, cơ quan thi hành án hình sự sẽ kiểm tra, xác minh và quyết định chấp thuận hay từ chối. Nếu từ chối, phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Thẩm quyền giải quyết thay đổi nơi cư trú:

• Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện: giải quyết các trường hợp thay đổi cư trú trong phạm vi huyện.
• Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh: giải quyết các trường hợp thay đổi cư trú ngoài phạm vi huyện.
• Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an: giải quyết các trường hợp thay đổi cư trú ngoài phạm vi cấp tỉnh.

4. Thủ tục cụ thể theo hướng dẫn của Thông tư 64/2019/TT-BCA

Thông tư 64/2019/TT-BCA của Bộ Công an hướng dẫn về việc xem xét thay đổi nơi cư trú cho người được tha tù trước thời hạn. Người được tha tù cần chuẩn bị các hồ sơ, giấy tờ sau:

• Đơn xin thay đổi nơi cư trú: Đơn này phải có chữ ký của người được tha tù, ghi rõ lý do thay đổi nơi cư trú và địa chỉ cư trú mới.
• Xác nhận của UBND cấp xã hoặc đơn vị quân đội quản lý trực tiếp nơi cư trú hiện tại của người được tha tù.
• Giấy tờ tùy thân như chứng minh nhân dân, hộ khẩu thường trú hoặc tạm trú tại nơi ở mới.

Thời gian xử lý: Trong vòng 15 ngày từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan thi hành án hình sự sẽ đưa ra quyết định cho phép thay đổi hoặc không đồng ý, kèm văn bản giải thích rõ lý do từ chối.

5. Các trường hợp được xét duyệt ưu tiên

Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện sẽ được xem xét nhanh nếu thuộc các trường hợp sau:

• Gia đình chuyển nơi cư trú: Nếu người được tha tù đang sinh sống cùng gia đình, khi gia đình chuyển nơi cư trú thì có thể kèm theo hồ sơ chứng minh sự thay đổi nơi ở của gia đình.
• Kết hôn hoặc ly hôn: Chuyển đến nơi cư trú của vợ hoặc chồng sau khi kết hôn, hoặc chuyển đi sau khi ly hôn.
• Các lý do sức khỏe: Thay đổi nơi cư trú để điều trị bệnh tật, cần có giấy xác nhận tình trạng bệnh lý từ cơ quan y tế có thẩm quyền.

6. Kết luận

Việc thay đổi nơi cư trú cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện là một quyền lợi được pháp luật bảo đảm nhưng phải tuân thủ quy trình xét duyệt chặt chẽ. Việc này giúp quản lý tốt hơn các cá nhân trong thời gian thử thách, đồng thời đảm bảo quyền lợi tái hòa nhập cộng đồng của người được tha tù. Người có nhu cầu thay đổi nơi cư trú nên chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ, thực hiện đúng quy định để quá trình xét duyệt được thuận lợi.