Tiền Việt Nam có bắt buộc là đơn vị tiền tệ trong kế toán không?

Để giải đáp thắc mắc này, bài viết dưới đây sẽ phân tích các quy định pháp lý liên quan và các trường hợp ngoại lệ khi doanh nghiệp có thể sử dụng ngoại tệ trong công tác kế toán của mình.

1. Quy định chung về đơn vị tiền tệ trong kế toán

Theo quy định tại Luật Kế toán 2015 và Thông tư 200/2014/TT-BTC, đồng Việt Nam (VND) là đơn vị tiền tệ chính thức được sử dụng trong tất cả các hoạt động kế toán của doanh nghiệp tại Việt Nam. Điều này có nghĩa là mọi giao dịch kinh tế của doanh nghiệp phải được ghi nhận, lập báo cáo, và lưu trữ hồ sơ bằng đồng Việt Nam. Cụ thể:

• Ghi sổ kế toán: Tất cả các giao dịch phát sinh trong hoạt động của doanh nghiệp, từ việc mua bán hàng hóa, thanh toán nợ, đầu tư cho đến các hoạt động vay mượn, đều phải được ghi nhận bằng đồng Việt Nam. Việc ghi sổ bằng đơn vị tiền tệ khác sẽ không được chấp nhận, trừ khi có quy định khác.

• Lập báo cáo tài chính: Các báo cáo tài chính của doanh nghiệp, bao gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh báo cáo tài chính, tất cả đều phải được lập bằng đơn vị tiền tệ là VND. Điều này đảm bảo tính minh bạch và đồng bộ trong việc báo cáo tài chính của các doanh nghiệp.

• Lưu trữ hồ sơ kế toán: Các chứng từ kế toán, bao gồm hóa đơn, biên lai, hợp đồng, phiếu thu, phiếu chi, đều phải được lập và lưu trữ bằng đồng Việt Nam. Việc lưu trữ chứng từ bằng ngoại tệ là không hợp lệ nếu không có sự chuyển đổi chính thức theo tỷ giá hối đoái.

• Thể hiện số liệu tiền tệ trong báo cáo tài chính: Tất cả số liệu liên quan đến doanh thu, chi phí, tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu trong các báo cáo tài chính phải được thể hiện bằng VND. Nếu doanh nghiệp có các giao dịch bằng ngoại tệ, các số liệu này cần được chuyển đổi về đồng Việt Nam theo tỷ giá hối đoái tại thời điểm giao dịch.

2. Trường hợp được phép sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán

Dù Luật Kế toán yêu cầu sử dụng đồng Việt Nam trong hầu hết các trường hợp, nhưng vẫn có những ngoại lệ cho phép doanh nghiệp sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán, với các điều kiện cụ thể:

• Doanh nghiệp có giao dịch chủ yếu bằng ngoại tệ: Nếu doanh nghiệp thực hiện các giao dịch thu chi, mua bán hàng hóa, và các hoạt động tài chính chủ yếu bằng ngoại tệ, thì có thể yêu cầu sử dụng ngoại tệ trong kế toán.

• Hệ thống quản lý tài chính đủ mạnh: Doanh nghiệp cần có một hệ thống kế toán và quản lý tài chính đủ mạnh để theo dõi, hạch toán và chuyển đổi chính xác các giao dịch ngoại tệ thành VND khi cần thiết.

• Được cơ quan thuế chấp thuận: Doanh nghiệp phải được sự chấp thuận của cơ quan thuế có thẩm quyền trước khi sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán.

3. Thủ tục lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán

Để được phép sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán, doanh nghiệp cần thực hiện một số thủ tục theo quy định của pháp luật. Các bước thực hiện bao gồm:

• Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đề nghị: Doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ gồm một đơn đề nghị gửi cơ quan thuế, trong đó nêu rõ lý do và các giao dịch chính liên quan đến ngoại tệ. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải cung cấp các tài liệu chứng minh đáp ứng các yêu cầu về giao dịch ngoại tệ, như hợp đồng giao dịch bằng ngoại tệ, chứng từ xuất nhập khẩu, báo cáo tài chính, và các tài liệu khác theo yêu cầu của cơ quan thuế.

• Bước 2: Nộp hồ sơ cho cơ quan thuế: Doanh nghiệp nộp hồ sơ đầy đủ lên cơ quan thuế có thẩm quyền để xem xét. Hồ sơ này sẽ được kiểm tra tính hợp lệ trước khi được xử lý.

• Bước 3: Xem xét và xử lý hồ sơ: Cơ quan thuế sẽ tiến hành xem xét hồ sơ, kiểm tra tính hợp lý và các tài liệu chứng minh. Nếu hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, cơ quan thuế sẽ đưa ra quyết định về việc chấp thuận hay từ chối yêu cầu của doanh nghiệp.

• Bước 4: Quyết định phê duyệt: Trong vòng 15 ngày làm việc kể từ khi nhận được hồ sơ hợp lệ, cơ quan thuế sẽ ra văn bản chấp thuận hoặc từ chối. Nếu được phê duyệt, doanh nghiệp sẽ bắt đầu thực hiện sử dụng ngoại tệ trong kế toán.

4. Lưu ý khi sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán

Doanh nghiệp cần lưu ý một số điều quan trọng khi sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán:

• Tỷ giá hối đoái: Cần phải tuân thủ tỷ giá hối đoái do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định. Việc chuyển đổi ngoại tệ phải chính xác và tuân thủ các quy định về tỷ giá trong các giao dịch kế toán.

• Báo cáo tài chính: Doanh nghiệp cần lập báo cáo tài chính bằng đồng Việt Nam khi nộp cho các cơ quan quản lý nhà nước. Các báo cáo tài chính phải bao gồm việc chuyển đổi từ ngoại tệ sang VND theo tỷ giá tại thời điểm lập báo cáo.

• Kiểm tra và đối soát: Doanh nghiệp cần thường xuyên kiểm tra và đối soát các giao dịch ngoại tệ để đảm bảo tính chính xác trong công tác kế toán và tránh các sai sót trong việc chuyển đổi ngoại tệ.

• Chấp thuận của cơ quan thuế: Trước khi sử dụng ngoại tệ trong kế toán, doanh nghiệp phải được sự chấp thuận của cơ quan thuế và phải tuân thủ tất cả các quy định pháp lý liên quan.

Kết luận

Việc sử dụng đồng Việt Nam làm đơn vị tiền tệ trong kế toán là quy định bắt buộc đối với hầu hết các doanh nghiệp tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, doanh nghiệp có thể được phép sử dụng ngoại tệ nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý và được sự chấp thuận của cơ quan thuế. Việc tuân thủ các quy định này không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo sự minh bạch và chính xác trong công tác kế toán mà còn giúp tránh những rủi ro pháp lý có thể phát sinh.