Biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự và những vấn đề liên quan khác

Đặc biệt, biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự được Cơ quan thi hành án áp dụng nhằm thực hiện bản án, quyết định của tòa án khi người phải thi hành án không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ của mình.

1. Quy định về biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự trước đây

Việc áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự nhằm bảo đảm cho việc thi hành bản án, quyết định của tòa án. Theo Chương IV Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 2004, trình tự, thủ tục áp dụng biện pháp cưỡng chế được quy định rõ ràng, cụ thể.

Theo Điều 37 Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 2004, các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự gồm có:

• Khấu trừ tài khoản, trừ vào tiền, thu hồi giấy tờ có giá của người phải thi hành án.
• Trừ vào thu nhập của người phải thi hành án.
• Phong tỏa tài khoản, tài sản của người phải thi hành án tại ngân hàng, tổ chức tín dụng, kho bạc nhà nước.
• Kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, kể cả tài sản đang do người thứ ba giữ.
• Buộc giao nhà, chuyển quyền sử dụng đất hoặc giao vật, tài sản khác.
• Cấm hoặc buộc người phải thi hành án không làm hoặc làm công việc nhất định.

Tùy từng trường hợp cụ thể, để thi hành án, chấp hành viên có thể quyết định áp dụng một hoặc nhiều biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự. Việc này chỉ thực hiện khi đã hết thời hạn tự nguyện thi hành án, ngoại trừ trường hợp cần áp dụng ngay theo quy định tại khoản 2 Điều 7 của Pháp lệnh này. Biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự được áp dụng phải tương ứng với nghĩa vụ của người phải thi hành án, và chấp hành viên phải ra quyết định bằng văn bản.

Khi nào được cưỡng chế thi hành án dân sự? Nếu hết thời hạn 10 ngày kể từ ngày người phải thi hành án nhận được hoặc được thông báo hợp lệ quyết định thi hành án, và họ có đủ điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thực hiện, họ sẽ bị cưỡng chế. Trong trường hợp cần ngăn chặn hành vi tẩu tán, hủy hoại tài sản hoặc trốn tránh việc thi hành án, chấp hành viên có quyền áp dụng ngay các biện pháp cưỡng chế thi hành án.

2. Một số biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự hiện nay

- Cưỡng chế thi hành nghĩa vụ trả vật

Cưỡng chế thi hành nghĩa vụ trả vật là biện pháp được cơ quan thi hành án áp dụng khi người phải thi hành án không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ trả vật theo bản án, quyết định của tòa án. Đối tượng của biện pháp này thường là động sản và bao gồm nhiều loại vật như:

• Đồ dùng sinh hoạt như tivi, tủ lạnh, quạt máy, bàn ghế.
• Máy móc, công cụ lao động.
• Phương tiện giao thông như ô tô, xe máy.
• Vật quý hiếm như vàng bạc, đá quý.

Điều kiện để áp dụng biện pháp này là sau khi đã hết thời hạn tự nguyện thi hành án mà người phải thi hành án vẫn không thực hiện. Vật phải giao cần phải tồn tại và đang do người phải thi hành án hoặc người thứ ba chiếm hữu.

- Cưỡng chế thi hành nghĩa vụ trả nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc khác

Biện pháp cưỡng chế thi hành nghĩa vụ trả nhà và các công trình xây dựng có thể được áp dụng khi người phải thi hành án có nghĩa vụ trả lại tài sản này theo quyết định của tòa án. Trong trường hợp này, chấp hành viên yêu cầu người phải thi hành án và các cá nhân có mặt trong nhà ra khỏi nhà, đồng thời tự chuyển tài sản ra khỏi đó.

Nếu người phải thi hành án không tự nguyện thực hiện, chấp hành viên có thể yêu cầu lực lượng cưỡng chế thực hiện việc kiểm kê tài sản và di dời. Tại địa điểm mới, cơ quan thi hành án sẽ phân công lực lượng tiếp nhận và bàn giao tài sản cho người phải thi hành án.

- Cưỡng chế chuyển giao quyền sử dụng đất

Theo Điều 117 Luật thi hành án dân sự, biện pháp cưỡng chế chuyển giao quyền sử dụng đất được áp dụng khi bản án hoặc quyết định của tòa án yêu cầu người phải thi hành án phải chuyển quyền sử dụng đất cho người được thi hành án hoặc cho người trúng đấu giá.

- Cưỡng chế giao, trả giấy tờ

Biện pháp cưỡng chế giao, trả giấy tờ có thể được áp dụng độc lập hoặc kết hợp với các biện pháp cưỡng chế khác. Giấy tờ này bao gồm chứng minh thư, hộ khẩu, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, và nhiều loại giấy tờ khác có giá trị.

Để áp dụng biện pháp này, cần phải đảm bảo các điều kiện như hết thời hạn tự nguyện thi hành án và có căn cứ xác định người phải thi hành án hoặc người thứ ba đang giữ giấy tờ.

3. Kết luận

Biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự là một phần quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân và tổ chức. Việc hiểu rõ các quy định, trình tự và biện pháp cưỡng chế sẽ giúp mọi người nâng cao nhận thức pháp luật, từ đó bảo vệ quyền lợi của bản thân khi cần thiết.