Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động vì lý do kinh tế có phải bồi thường chi phí đào tạo không ?

1. Công Ty Lý Do Kinh Tế Có Được Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động?

Câu hỏi: Chào Luật sư, tôi làm việc tại công ty A đã gần 1 năm với hợp đồng lao động có thời hạn 2 năm. Mới đây, công ty đã tiếp nhận một người quản lý mới và người này đề xuất cắt giảm nhân sự, trong đó có tôi. Vào ngày 1/9/2018, tôi nhận được thông báo từ công ty về việc ngày 1/10/2018 sẽ là ngày làm việc cuối cùng của tôi. Lý do đưa ra là công ty gặp khó khăn tài chính và cần phải giảm bớt nhân sự. Họ cũng cho biết sẽ không bồi thường vì lý do này. Tuy nhiên, công ty có hơn 50 người nhưng chỉ cắt giảm tôi. Vậy liệu việc chấm dứt hợp đồng lao động với tôi như vậy có hợp pháp không?

Trả lời: Khoản 2 Điều 42 Bộ luật Lao động 2019 quy định về các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động vì lý do thay đổi cơ cấu, công nghệ, hoặc lý do kinh tế. Cụ thể:

• Lý do thay đổi cơ cấu, công nghệ bao gồm việc thay đổi tổ chức lao động, quy trình sản xuất, công nghệ, hoặc thay đổi sản phẩm.
• Lý do kinh tế bao gồm khủng hoảng kinh tế, suy thoái, hoặc việc thực hiện các chính sách của Nhà nước trong việc tái cơ cấu nền kinh tế hoặc thực hiện cam kết quốc tế.

Đặc biệt, nếu công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với bạn vì lý do kinh tế, lý do này phải thuộc một trong bốn trường hợp sau:

• Khủng hoảng kinh tế.
• Suy thoái kinh tế.
• Thực hiện chính sách của Nhà nước về tái cơ cấu nền kinh tế.
• Thực hiện cam kết quốc tế.

Tuy nhiên, lý do mà công ty đưa ra (khó khăn tài chính và thua lỗ) không thuộc một trong các trường hợp được quy định trên. Do đó, việc công ty chấm dứt hợp đồng lao động với bạn là không đúng luật.

Trong trường hợp này, công ty phải tuân thủ đúng quy trình và đảm bảo quyền lợi của bạn theo quy định của pháp luật. Bạn có thể yêu cầu công ty phải bồi thường và trả lại các quyền lợi hợp pháp cho bạn theo Điều 41 Bộ luật Lao động 2019, bao gồm:

• Nhận lại công việc và tiếp tục làm việc.
• Trả lương và đóng bảo hiểm cho các ngày không làm việc.
• Trả thêm ít nhất 2 tháng lương theo hợp đồng lao động.

2. Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Lao Động và Trả Chi Phí Đào Tạo

Câu hỏi: Tôi là giảng viên tại một trường đại học, ký hợp đồng xác định thời hạn 1 năm từ 1/9/2014 đến 31/8/2015. Trong thời gian này, tôi được cử đi học một lớp đào tạo ngắn hạn 9 tháng và có hỗ trợ chi phí đào tạo (học phí, lương cơ bản, tiền nhà ở, và tiền lễ). Sau khi hoàn thành khóa học, tôi tiếp tục công tác tại trường và ký hợp đồng mới từ 1/9/2015 đến 31/8/2016. Sau 11 tháng làm việc, tôi muốn chấm dứt hợp đồng lao động. Liệu tôi có phải đền bù chi phí đào tạo không? Và nếu tôi chấm dứt hợp đồng trước thời hạn thì có vi phạm hợp đồng và phải bồi thường chi phí đào tạo?

Trả lời: Căn cứ vào Điều 35 và Điều 40 Bộ luật Lao động 2019, người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động nhưng phải báo trước cho người sử dụng lao động theo quy định về thời gian báo trước. Nếu không thông báo trước đúng thời gian quy định, bạn sẽ phải chịu trách nhiệm về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật, bao gồm:

• Không được trợ cấp thôi việc.
• Phải bồi thường cho người sử dụng lao động bằng nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động và bồi thường tiền lương cho những ngày không báo trước.
• Nếu có chi phí đào tạo, bạn sẽ phải hoàn trả chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động theo quy định tại Điều 62 Bộ luật Lao động 2019.

Vì vậy, nếu bạn quyết định nghỉ việc trước thời hạn mà không có lý do chính đáng theo quy định tại Điều 35 Bộ luật Lao động, bạn sẽ phải bồi thường chi phí đào tạo và thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng đã ký kết.

3. Trường Hợp Người Lao Động Đơn Phương Chấm Dứt Hợp Đồng Và Trách Nhiệm Của Người Sử Dụng Lao Động

Theo quy định tại Điều 48 Bộ luật Lao động 2019, nếu người sử dụng lao động không trả sổ bảo hiểm xã hội cho người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng, người lao động có quyền yêu cầu và nếu không được đáp ứng, có thể khiếu nại đến cơ quan có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết.

4. Kết Luận

Việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật. Người sử dụng lao động phải có lý do hợp pháp và phải tuân thủ quy trình thông báo cho người lao động. Trong trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật, họ sẽ phải bồi thường các chi phí đào tạo và các quyền lợi khác theo hợp đồng. Việc không trả sổ bảo hiểm xã hội cũng cần được giải quyết theo quy định của pháp luật.