Làm sao để thu thập chứng cứ trong vụ án dân sự?

Chứng cứ có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, nhưng cuối cùng, Tòa án sẽ dựa vào chúng để giải quyết vụ án. Cùng với đó, việc thu thập chứng cứ cũng cần phải tuân thủ những biện pháp pháp lý rõ ràng để đảm bảo tính hợp pháp và khách quan trong quá trình tố tụng. Dưới đây là những nội dung quan trọng liên quan đến chứng cứ và các biện pháp thu thập chứng cứ trong vụ án dân sự.

1. Chứng Cứ Trong Vụ Án Dân Sự

- Khái Niệm Chứng Cứ:
Chứng cứ trong vụ án dân sự là những tài liệu, thông tin, sự kiện có thật, liên quan đến vụ án, và đã được làm rõ trong quá trình tố tụng. Chứng cứ được sử dụng để làm căn cứ giải quyết vụ án dân sự, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các đương sự. Để chứng cứ có thể được Tòa án sử dụng, chúng cần phải được ghi nhận bằng các hình thức cụ thể như hợp đồng, di chúc, băng ghi âm, video, hoặc các tài liệu khác có giá trị chứng minh.

- Chủ Thể Cung Cấp Chứng Cứ:
Đương sự là chủ thể chính cung cấp chứng cứ trong vụ án dân sự, bởi họ là người hiểu rõ nhất về quyền và lợi ích của mình. Tuy nhiên, ngoài đương sự, các bên liên quan khác như người đại diện, người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đương sự, người làm chứng, và người giám định cũng có thể cung cấp chứng cứ cho Tòa án. Trong quá trình tố tụng, các chứng cứ có thể được cung cấp từ nhiều nguồn khác nhau, song đương sự vẫn là người cung cấp chứng cứ quan trọng nhất.

- Quy Định Pháp Lý:
Theo quy định tại Điều 93 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, chứng cứ trong vụ án dân sự là những tài liệu, hiện vật, thông tin có thật và do đương sự hoặc các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp cho Tòa án. Chứng cứ phải được thu thập, ghi lại và cung cấp theo đúng thủ tục pháp lý để đảm bảo tính hợp pháp và khách quan trong quá trình giải quyết vụ án.

2. Các Biện Pháp Thu Thập Chứng Cứ Trong Vụ Án Dân Sự

- Thu Thập Chứng Cứ Do Cơ Quan, Tổ Chức, Cá Nhân Thực Hiện:
Theo Điều 97 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, các cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền thu thập chứng cứ bằng các biện pháp sau:

• Thu Thập Tài Liệu Đọc Được, Nghe Được, Nhìn Được: Đây là các chứng cứ có tính phổ biến và dễ dàng thu thập, chẳng hạn như các đoạn ghi âm, video, hoặc tài liệu điện tử.

• Thu Thập Vật Chứng: Những hiện vật có liên quan trực tiếp đến vụ án giúp củng cố các lập luận và chứng minh các tình tiết trong vụ việc.

• Xác Định Người Làm Chứng và Lấy Lời Khai: Việc xác định người làm chứng và thu thập lời khai của họ có thể cung cấp thông tin quan trọng để làm sáng tỏ vụ án.

• Yêu Cầu Cung Cấp Tài Liệu Liên Quan: Các cơ quan, tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ cung cấp tài liệu cần thiết để giúp giải quyết vụ án.

• Yêu Cầu Tòa Án Thu Thập Chứng Cứ: Khi các bên không thể tự thu thập chứng cứ, họ có thể yêu cầu Tòa án hỗ trợ thu thập tài liệu và hiện vật cần thiết.

- Biện Pháp Thu Thập Chứng Cứ Của Tòa Án:
Tòa án cũng có những biện pháp thu thập chứng cứ để đảm bảo quá trình xét xử khách quan, minh bạch, bao gồm:

• Lấy Lời Khai Của Đương Sự và Người Làm Chứng: Tòa án sẽ trực tiếp thu thập thông tin từ các bên liên quan để làm rõ tình tiết vụ án.

• Đối Chất Giữa Các Đương Sự và Giữa Đương Sự Với Người Làm Chứng: Phiên đối chất giúp làm sáng tỏ các mâu thuẫn trong lời khai và tạo cơ hội cho các bên bảo vệ quyền lợi của mình.

• Trưng Cầu Giám Định: Trong các vụ án có yếu tố kỹ thuật hoặc chuyên môn, Tòa án có thể yêu cầu các chuyên gia giám định để đưa ra kết luận chính xác.

• Định Giá Tài Sản: Việc định giá tài sản tranh chấp giúp xác định giá trị thực tế của tài sản, từ đó phân chia công bằng.

• Xem Xét, Thẩm Định Tại Chỗ: Tòa án có thể tổ chức thẩm định tại hiện trường để nắm bắt tình hình và các yếu tố ảnh hưởng đến vụ án.

• Ủy Thác Thu Thập Chứng Cứ: Tòa án có thể ủy thác cho các cơ quan, tổ chức khác thu thập chứng cứ, giúp nâng cao hiệu quả thu thập và xác minh thông tin.

• Xác Minh Sự Có Mặt Hoặc Vắng Mặt Của Đương Sự: Tòa án có quyền xác minh sự có mặt hoặc vắng mặt của đương sự tại nơi cư trú để đảm bảo sự tham gia đầy đủ trong quá trình tố tụng.

- Thẩm Tra Viên Trong Giai Đoạn Giám Đốc Thẩm và Tái Thẩm:
Trong các giai đoạn giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, Thẩm tra viên cũng có quyền thu thập chứng cứ để đảm bảo tính hợp pháp và chính xác của bản án. Các biện pháp thẩm tra viên có thể thực hiện bao gồm:

• Lấy Lời Khai Của Đương Sự và Người Làm Chứng: Thu thập thông tin bổ sung để hỗ trợ quá trình xem xét lại bản án.

• Yêu Cầu Cung Cấp Tài Liệu Liên Quan: Thẩm tra viên có quyền yêu cầu các bên cung cấp các tài liệu, hiện vật phục vụ cho việc xét lại bản án.

• Xác Minh Sự Có Mặt Hoặc Vắng Mặt Của Đương Sự: Đảm bảo các bên tham gia đầy đủ trong quá trình giám đốc thẩm, tái thẩm.

- Viện Kiểm Sát:
Viện Kiểm Sát cũng tham gia vào việc thu thập chứng cứ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Quy trình thu thập chứng cứ trong trường hợp này phải tuân thủ các quy định pháp lý, đảm bảo sự hợp lý và hợp pháp trong suốt quá trình tố tụng.

3. Kết Luận

Việc thu thập chứng cứ trong vụ án dân sự là một bước quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các đương sự, giúp Tòa án đưa ra phán quyết chính xác và công bằng. Các biện pháp thu thập chứng cứ được quy định rõ ràng trong Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, bao gồm việc lấy lời khai, đối chất, trưng cầu giám định, định giá tài sản, và các phương pháp khác. Những biện pháp này không chỉ giúp xác định sự thật khách quan mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan, đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình xét xử vụ án dân sự.